baantjes te trekken en volleybalvelden, allemaal gratis. Zappos heeft ook gratis
faciliteiten, zoals een kamer waar je een dutje kunt doen, bijvoorbeeld, maar de
radicale cultuur van Zappos zet het idee van werken helemaal op zijn kop. In de
oude wereld was je werk die plek waar je naartoe moest tussen de tijd met
vrienden en familie door. Maar bij Zappos’ versie van de nieuwe wereld is werk
de plek waar je je vrienden en familie – sommige werknemers noemen hun
collega’s oprecht zo – juist ontmoet.
Het tweede zie ik als het ‘Martinimodel’, waarmee ik verwijs naar de
commercial uit de jaren tachtig. De kreet was toen ‘any time, any place,
anywhere’ (altijd, op elke plek, overal). In de beste commercial zag je een ober
in witte smoking in Cannes, die drankjes bracht naar het strand en in de zee. Hij
leverde ze af bij glamoureuze mensen die daar in enkelhoog water aan tafels
zaten. In deze door de technologie mogelijk gemaakte versie van de toekomst
van het werk kun je op een Martinimanier werken: ‘any time, any place,
anywhere’. Dat is het model waar Marianne Cantwell voor koos toen ze haar
oude leven overboord zette. Het is de manier waarop Jeff Harris zijn brood
verdient: hij werkt voor een bedrijf in Texas vanuit zijn huis in New Mexico. Het
is de manier waarop miljoenen mensen nu werken, waar en wanneer ze willen.
Deze manier van werken levert wel een probleem op, en dat leidt tot een
derde versie van de toekomst. Dat noem ik het ‘Third Place’-werkmodel. Want
veel mensen zeggen wel dat ze het Martinimodel willen, maar in de praktijk
missen mobiele werkers vaak de sociale interactie die je hebt op een gewone
werkplek: vriendschappen, bijvoorbeeld, en iemand die je op een
maandagochtend vraagt hoe je weekeinde is geweest. Daarom verplaatsen velen
van hen hun werkleven weer van een persoonlijke setting naar openbare plaatsen
die Hotel California-achtige voordelen hebben. Denk bijvoorbeeld aan Good
Place 2 Work in Rotterdam, Smart Work Center nabij het WTC in Amsterdam,
Nomadz in Den Haag, Launch Café in Groningen, Burooz in Antwerpen,
Factory Forty in Brussel of Bar d’ Office in Mechelen: flexibele werkplekken
waar je naast een bureau in een inspirerende werkomgeving, water en WiFi ook
koffie, broodjes en andere faciliteiten vindt, op ad-hoc of abonnementsbasis.
Dergelijke Third Placekantoren waren de afgelopen jaren enorm in opkomst.^19
Stel je voor hoe de groei van dit aanbod zou staan in grafieken die culturele
voorspellers gebruiken, en je ziet duidelijk het begin van een S-curve.
Naast de vragen waarom en waar we werken gaat de tijd die we aan werk
besteden ook veranderen. Omdat onze focus verschuift van de hoeveelheid