Çözümlü Sorular
Palme Yayınevi- Ali Mert; öğretmenin sorduğu evsel te-
mizlik maddeleri hakkındaki bildiklerini;
I. Bilinçsizce kullanılan lavabo açıcılar
tesisat borularında aşınma ve delin-
melere neden olur.
II. Tuvalet taşlarının kirlenmesine ne-
den olan kireçlenmeyi gidermek
için H 2 SO 4 ve HCl gibi asit kaynaklı
ürünler kullanılır.
III. Temizlik maddeleri genellikle kuv-
vetli baz ve asit özelliği gösteren
maddelerdir.
IV. Yağ çözücü olarak H 2 SO 4 kullanıla-
bilir.
V. Temizlik maddelerinin tamamı düşü-
nüldüğünde organik maddelerdir.
cümleleriyle sıralıyor.
Buna göre, Ali Mert’in yazdığı cümle-
lerden kaç tanesi yanlıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
- Günlük hayatta kullandığımız bazı ev
aletlerinde kireçlenme olur.
Bu kireci gidermek için;
I. Amonyak
II. Sirke ruhu
III. Seyreltilmiş tuz ruhu
maddelerinden hangileri kullanılabilir?
A) Yalnız II B) Yalnız III
C) I ve II D) II ve III
E) I, II ve III- I. Tuz ruhunun çamaşır suyu ile karış-
tırılması sonucunda sağlık açısından
tehlike oluşturan Cl 2 gazı açığa çı-
kar.
II. Lavabo açıcı kimyasallar atık su te-
sisatına herhangi bir zarar vermez.
III. Tuz ruhu lavabo açıcı olarak kullanı-
lır.
IV. Çamaşır suyu, amonyaklı temizleyi-
ciler ile karıştırıldığında çamaşır su-
yunun zararlı etkisi azalır.
Yukarıda verilen ifadeler I, II, III ve IV
sırasına göre doğru (D) ve yanlış (Y)
olarak değerlendirildiğinde aşağıda-
kilerden hangisi doğru olur?
A) D, Y, D, Y B) Y, D, Y, D
C) D, Y, Y, Y D) D, Y, Y, D
E) D, D, Y, Y
EVSEL TEMİZLİK ÜRÜNLERİNİN İNSAN VE ÇEVRE SAĞLIĞINA
ETKİLERİ
Asit ve bazlarla çalışırken sağlık ve güvenlik açısından oldukça dikkatli davranmak ge-
rekir. Günlük yaşantımızda başta temizlik amaçlı kullandığımızda bir çok ürün aslında asit
veya baz kaynaklı çözücülerdir;Yağ çözücüler NaOH
Lavabo açıcılar NaOH, KOH
Tuvalet temizleyiciler H 2 SO 4 , HCI
Kireç çözücüler HCI Kullandığımız mutfak eşyaları ve mutfaktaki yüzeyler zamanla yağlanır. Yağlanmayı gi-
dermek için baz kaynaklı NaOH içeren malzemeler kullanılır.
Ev ve iş yerlerinde keratin yapılı kıllar ve yağımsı kıvama sahip olan kirleticiler lavaboların
tıkanmasına neden olur. Tıkanıklığın giderilmesi için tıkanıklığa neden olan maddeleri çözen
NaOH, KOH bazları sıcak su ile birlikte kullanılır.
Şebekelerde kullanılan sular sertlik yapan Ca2+ ve Mg2+ iyonlarını içerirler. Zamanla bu
iyonlar CaCO 3 ve MgCO 3 şeklinde kireçlenerek su borularının tıkanması, ütü, çamaşır ve
bulaşık makinelerinin rezistanslarının verimli çalışmalarını engeller. Bu sorunu gidermek için
HCI kaynaklı kireç çözücüleri kullanırız. Yine kireçlenmenin ne-Kireçlenmiş çaydanlık Çamaşır suyuden olduğu tuvalet taşlarındaki kirlilik de H 2 SO 4 ve HCI gibi asit
kaynaklı ürünlerle giderilir.
Evsel temizlik maddeleri anlatıldığı üzere kuvvetli bazik veya
asidik özellik taşır. Bu nedenle temas ettikleri dokuda ciddi ha-
sarlara neden olurlar. Sindirim sistemini tahriş edebilir, gözde
ve ciltte yanıklara yol açabilirler. Bu nedenle kullanılmaları sıra-
sında temastan kaçınılmalı, çocukların ulaşamayacağı yerlerde
muhafaza edilmeleri sağlanmalıdır.
Aynı şekilde aşırı miktarlarda kullanılan deterjan gibi temizlik
malzemeleri, lavabo açıcıları ve tıkanan tuvalet borularını aç-
mak için kullanılan maddelerin aşındırma etkisi nedeniyle gider
borularının yapısını bozup, onların aşınmasına ya da delinme-
sine neden olabilir. Kullanılan temizlik malzemeleri doğaya ka-
rıştıklarında tatlı su kaynaklarını, yer altı sularını ve tarım top-
raklarını kirletebilir. Çünkü bunların doğada mikroorganizmalar
tarafından parçalanma süresi onlarca yıl alabilir.
Çamaşır suyu bazik özellik gösteren NaCIO çözeltisidir.
Hem bir maddeyi beyazlatmak ve ağartmak amacıyla hem de
hijyen de kullanılan bir kimyasal maddedir. Çamaşır suyunun
tuz ruhu içeren temizleyicilerle karıştırılması oldukça zehirli olan
CI 2 gazının açığa çıkmasına neden olabilir. Ayrıca çamaşır suyunun, amonyaklı temizleyici-
ler veya kireç, pas sökücülerle karıştırılması ölümcül zehirlenmelerle sonuçlanabilir.
Evlerde bulunan kimyasalları tanır ve dikkatli kullanırsak; kireçlenen çaydanlıkları, tı-
kanan lavaboları kolaylıkla açabiliriz. Çaydanlık dibinde biriken CaCO 3 ve MgCO 3 tuzları
baziktir.
Bu tortuları çözmek için sirke ya da limon tuzu kullanılabilir. Çamaşır ya da bulaşık
makinelerindeki kireçlenmeyi önlemek için deterjan gözüne her yıkamada bir çay bardağı
sirke koyulması yeterlidir. Ayrıca metal eşyaların pasını açabilmek için tuz ruhu kullanılabilir.
İçerisinde NH 3 bulunan genel temizlik malzemeleriyle tuz ruhunun birbiriyle karıştırılması
sakıncalıdır. Çünkü bu iki temizlik maddesi karıştırıldığında kanserojen etkisi olan NH 4 CI
oluşmaktadır. Ev temizliğinde çamaşır sodası, karbonat, uçucu bitkisel yağlar, sirke ve bo-
raks gibi doğal temizlik maddelerinin kullanımı yaygınlaştırılabilir. Boraksın kokuları alma,
küf ve bakterilerin üremesini durdurma, leke çıkarma; çamaşır sodasının yağ ve leke çıkar-
ma, sert suyu yumuşatma özellikleri vardır. Kötü kokuları alan karbonat bazı metalleri par-
latmakta, leke çıkarmakta ve suyu yumuşatmakta kullanılabilir. Birikmiş mineral ve yağları
çözerek camları parlatan sirke, mikrop öldürücü özelliğe de sahiptir.11.Ünite ASİTLER, BAZLAR VE TUZLAR