Palme Yayınları - YKS Biyoloji Konu Anlatımlı A 2018-2019

6.Ünite / MAYOZ BÖLÜNME – EŞEYLİ ÜREME

MAYOZUN EVRELERİ
� Aşağıda 2n = 6 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesine ait evreler verilmiştir.

MAYOZ I

İNTERFAZ

Sentrozomlar

(sentriyol çiftlerini içerir) Kromatin(eşlenmiş)

Çekirdek

zarı

•    Bu  evrede büyüme, solunum,    ATP  sentezi    ve   protein    sentezi 

gibi     metabolik  olaylar yoğun   olarak  gerçekleşir ve   hücre  ha-

cimce   artar.

•    DNA    kendini eşler   (replikasyon)   ve   DNA    miktarı iki  katına

çıkar.

•    Hayvan hücrelerinde    sentrozom   eşlenmesi   de   bu  evrede ger-

çekleşir.

PROFAZ I

Kiyazma

İğ ipliği

Homolog

kromozomlar

Çekirdek

zarının

parçacıkları

Kardeş

kromatitler

Sentrozom

(sentriyol çifti ile)

•    Profaz I    çok     uzun   süren   karmaşık    bir  evredir.   Her  biri    kardeş 

iki  kromatitden    oluşan  kromozomlar kısalıp yoğunlaşmaya

başlar  ve  kendi   homologlarıyla  çift    oluştururlar.   

•    Her     bir     homolog    kromozom    çifti    yan     yana   geldiğinde  dörtlü  

kromatit    demetleri   oluşturur.  Bu   dörtlü kromatit    demetlerine 

tetrat  denir.  

Tetratların sayısı  canlının    haploit (n)  kromozom   sa-

yısına  eşittir.    Örneğin insanlardaki    mayoz   bölünmede   n    =   23 

tane    tetrat  oluşur. 

•    Bu  evrede homolog kromozom    çiftleri    yan  yana   gelerek bir-

birleriye   sarmal  yapar.  Bu  olaya   sinapsis    adı verilir.    

•    Sinapsis   sırasında   homolog kromozomların   kardeş  olmayan 

kromatitleri    birbirlerini    kesecek şekilde çaprazlanır.    X    –   bi-

çiminde olan     bu  kesişme    ya   da  temas  noktasına   kiyazma

adı  verilir.   Kiyazmalar  homolog kromozom    çiftlerini  anafaz  I   

evresine    kadar   bir arada   tutar.

•    Homolog    kromozomların   kardeş  olmayan kromatitlerinin ki-

yazma   noktalarında    parça   (gen)   değişimi    yapmalarına kros-

sing     over denir.    Krossing    over     mayoz  bölünmenin  en   önemli

olayıdır    ve   bu  sayede yeni     gen     kombinasyonları    (rekombi-

nasyon) meydana gelir.

(^) Mayoz bölünmede gerçekleşen krossing over ola-
yında genin nükleotit dizilimi değişmezken, kromozomun

nükleotit dizilimi değişir.

• Krossing over ile hem anneden hem de babadan gelen gen-
leri bir arada taşıyan rekombinant kromozomlar oluşur. Bu

durum aynı türün bireyleri arasında farklı özelliklerin (varyas-
yon) ortaya çıkmasını yani tür içi çeşitliliğin meydana gelme-
sini sağlar.
• Profaz I evresinde, eşlenmiş olan sentrozomlar hücrenin zıt
kutuplarına çekilir ve aralarında iğ iplikleri oluşur. Homolog
kromozomlar sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunur.
• Bu evrenin sonunda çekirdek zarı ve çekirdekçik parçalana-
rak kaybolur.