EKOETYKA TEATRU
Róbmy swoje!Zmiana klimatyczna jest faktem i jednym
z największych zmartwień w historii całej ludzkiej
egzystencji na Ziemi. Niestety, o tym palącym
problemie nadal zapominamy, pomimo ostrzeżeń,
jakie wysyła nam nasza planeta. Międzyrządowy
Panel ds. Zmian Klimatycznych (IPCC)
opublikował 8 października 2018 roku specjalny
raport, dotyczący globalnego ocieplenia.
W dokumencie opisane są następstwa globalnego
ocieplenia i konsekwencje, które nas czekają w
przypadku dalszej emisji gazów cieplarnianych.
Raport uwzględnia również rozwiązania, które
są możliwe do zrealizowania, by uzyskać limit
wzrostu temperatury na poziomie 1,5°C. Jednak
kluczowym wnioskiem jest to, że działać należy
natychmiast i potrzeba daleko idących zmian we
wszystkich aspektach życia społecznego.
Dzięki Nowej Sile Kuratorskiej otrzymałam
niezwykłą szansę zwrócenia uwagi i powiedzenia
o tym, co dla mnie ważne. Mogę zdecydować,
jakie wartości mają przyświecać mojej pracy i jaką
społeczną zmianę chciałabym pobudzić. To dobra
okazja, by zwrócić uwagę na problem kryzysu
klimatycznego, przed którym strach towarzyszy
mi na co dzień. Jako młoda teatrolożka zaczęłam
się więc zastanawiać, jak połączyć teatr
z ekologią. Jak i czy w ogóle w teatrze mówimy
o kryzysie klimatycznym? Czy naszej pracy
przyświeca etyka ekologiczna? Jak ją rozumiemy
i dlaczego tak mało o niej mówimy? Dlaczego na
deskach teatralnych nadal tak rzadko rozmawia
się o przyszłości planety? Te pytania i dylematy
kształtowały projekt, by stał się takim, jakim jest
dzisiaj – platformą do rozmowy o ekologii nie
tylko w teatrze, ale i w sztuce ogólnie. Projekt
Ekoetyka teatru ma po prostu pobudzać do
dyskusji o ekologii.
Projekt rozpoczął się dyskusją panelową
o ekoetyce w teatrze, która odbyła się online 15
kwietnia 2021 roku, a w której udział wzięli dr
Zofia Smolarska (jako moderatorka spotkania),
Dorota Kowalkowska, Hanna Maciąg, Romuald
Krężel i dr Weronika Szczawińska. Podczas
panelu gościnie i gość dzielili_ły się sposobami
pracy, które sami stosują, a które noszą znamiona
ekologiczności, opowiadali_ły o dobrych
praktykach, ale także zwracali_ły uwagę na to,
co jest do zrobienia.
Publikacja, prócz zapisu dyskusji, zawiera także
teksty polskich twórców_czyń teatralnych
i wizualnych oraz aktywistów_ek, którzy_re bardzo
często łączą te trzy obszary w swojej praktyce. Moim
założeniem było zakreślenie tematów, które wchodzą
w zakres ekologii i sztuki. Niestety, w trakcie prac
okazało się, że jest to niemożliwe, przynajmniej
nie podczas jednego projektu. Temat jest na tyle
szeroki, że udało się dotknąć jedynie istoty całego
zagadnienia.W publikacji znalazły się teksty o różnej formie:
wywiady, notatki, odpowiedzi na zadane tematy,
prace badawcze i luźne zbiory myśli. Twórcy poruszali
kwestie praw i relacji pracowniczych, sposobów pracy
w instytucjach kultury, ale także i poza nimi. To
przede wszystkim dyskusja o tym, jak pracujemy, jakie
praktyki są powszechnością, jakie problemy dotykają
pracowników kultury i jaki ma to wpływ na ekologię?
To także zastanowienie się, czy produkcja sztuki w
sposób less waste jest możliwa oraz poszukiwanie
poetyckich form mówienia o kryzysie klimatycznym.
Kluczowym było dla mnie znalezienie odpowiedzi na
to, jak włączyć wrażliwość na ekologię w praktyki
instytucjonalne, ale i offowe, i w jaki sposób w
pracy twórczej możemy realnie przyczynić się do
ekologicznej zmiany społecznej?Mam wrażenie, że wychodząc od tematu ekologii, wraz
z twórcami zaproszonymi przeze mnie do projektu,
poruszyliśmy wiele szczególnie istotnych kwestii,
które pomagają tworzyć środowisko artystyczne, w
którym czujemy się bardziej bezpieczni, szanujemy
pracę swoją i innych oraz nie przyczyniamy się do
pogłębiania kryzysu klimatycznego. Dzięki pamięci
o tym, że ekologię można ujmować na rozmaite
sposoby, możemy wiele zmienić i pobudzać do zmian
zarówno z poziomu instytucji, jak i przede wszystkim
oddolnie, własnymi siłami. Róbmy swoje, bo każde,
nawet najmniejsze działanie, jest niezwykle ważne –
to jest myśl, która w sposób szczególny tej publikacji
przyświeca.Jagoda Masłowska