8. Vergoeding en medailles.
De oorlog is afgelopen, maar in de jaren die volgen worden aan Adriaan van Gils nog een aantal
eretekens en een vergoeding toegekend.
De vergoeding.
De soldaten die in de loop van 1919 terug naar huis keerden, hadden tot 52 maanden lang geleefd in
vaak gevaarlijke en ongezonde omstandigheden. Velen waren verminkt, fysiek of mentaal. De helden
en bevrijders van het vaderland hadden niet alleen vier jaar van hun leven opgeofferd, meestal zonder
enig contact met hun familie. Ze hadden ook vier jaar niet kunnen werken en geld verdienen.
De soldij die ze kregen was schamel, per dag amper wat een ongeschoold bouwvakker in 1914 per uur
verdiende. In de loop van de oorlog kwam daar wat bij, maar het werd nooit meer per week dan wat
diezelfde bouwvakker bij het begin van de oorlog op een dag verdiende. De oud-strijders kwamen
terecht in een land waar de kosten van leven intussen waren vervijfvoudigd. De teruggekeerde
soldaten hadden vier jaar lang amper gemord over hun lage soldij, ze vonden dat hun trouw aan het
vaderland niet gekocht moest worden. Maar nu de oorlog voorbij was, waren ze ervan overtuigd dat
het land hun veel verschuldigd was, niet alleen eretekens, maar ook een financiële compensatie.
De regering aarzelt om een extra vergoeding uit te keren maar op donderdag 29 juli 1920 trekken
tienduizenden oud-strijders van overal in het land tijdens de voormiddag naar Brussel. De Kamer moet
die dag stemmen over een omstreden regeringsontwerp voor de vergoeding van de oud-strijders. De
oud-strijders vinden het een beledigende aalmoes en al hun verenigingen wijzen het voorstel af. De
betogers dringen al snel door tot vlak bij het parlement, ze luisteren niet naar de oproepen van hun
leiders om zich terug te trekken. Ze willen eerst zekerheid dat het parlement het regeringsvoorstel niet
goedkeurt en ingaat op hun eisen.
Tegen vier uur in de namiddag loopt het uit de hand. Honderden betogers dringen het parlement
binnen. Deurwaarders en militaire politie kunnen hen niet tegenhouden. De oud-strijders haalden hun
slag thuis en kregen hun “rechtmatige vergoeding”. De regering erkende dat ze zich vergist had en
amper zes dagen later werd een wet goedgekeurd die aan elke militair een vast bedrag toekende in
functie van het aantal maanden en soort dienst in het leger. Zelfs al waren de bedragen maar half zo
hoog als gevraagd, de oud-strijdersverenigingen waren tevreden.
Figuur 70 - Uittreksel uit het militair dossier.