DEMOKRASİ ve TOPLUMSAL AHLAK
“Bir ülkede siyasal ahlaksızlık varsa, orada toplumsal ahlak yok
demektir.”
Bir ülkede bireysel, toplumsal ve siyasal olmak üzere üç ahlak vardır.
Demokrasinin bir ülkede uygulanabilmesi için özellikle toplumsal ahlakın varlığı
şarttır. Bir ülke toplumunu oluşturan bireylerin hepsi ahlaksızlık yapmak
isteyebilirler. Siyasetçiler de ahlaksız olmak isteyebilirler. Fakat her ikisinin
ahlaksızlığını önleyecek olan, toplumsal ahlaktır.
Toplumsal Ahlak
Demokratik sistemlerde yönetim halkın mülkü olduğundan yönetimin en etkin
denetleyicisi ve ülkenin sahibi toplumdur. Bu nedenle toplumsal ahlak çok
önemlidir. Toplumsal ahlakın olmadığı ülkede demokrasi uygulanamaz. Tersinden
söyleyecek olursak; bir ülkede demokrasi uygulanmıyorsa, orada toplumsal ahlak
egemen değildir demektir. Toplumsal ahlak, toplumu ifade etmez. O, düşünürler
tarafından üretilip toplumun üzerinde bir bulut gibi herkesin üzerinde egemen
kılınır ve hiç kimse ona karşı çıkamaz. Bunu Emile Durkheim (1853-1917),
“kolektif ahlaki bilinç” kavramıyla ifade eder ve o bireyleri aşan, şekillendiren ve
onlara şahsiyet kazandıran toplumun zorlayıcı niteliğini kasteder. Toplumsal
ahlakın bulunmadığı yerde, toplumsal normlara uymalarını sağlayacak kolektif
bilinç düzeyi düşüktür demektir.
Demokratik Ahlak
Demokrasi, çağımızın ürünü olduğundan, çağımızın ahlakı ile birlikte var olabilir.
Çağımızın bir kurumunun varlığı, diğerlerinin de bir bütün olarak varlığını
gerektirir. Öncelikle çağımızın düşünüş biçimi olan laiklik şarttır. Ona dayalı
olarak çoğulculuk, ulus, insan hakları, eşitlik gibi kavramlar gereklidir.
Demokratik Toplumsal Ahlak
Her sistem kendine özgü ahlakı ile vardır. Demokrasi de kendine özgü ahlaka
sahiptir. Demokrasi, demokratik toplumsal ahlak gerektirir. Demokratik
toplumsal ahlak; eşitsizliği, ayrımcılığı, insan haklarını ihlali gibi fiilleri ahlaksızlık
gören ahlaktır. Bu nedenle bir toplumda demokrasinin uygulanabilmesi için
demokratik toplumsal ahlak oluşturulması şarttır. Demokrasilerde siyasal iktidarı
ve toplumu toplumun kendisi denetler.
“Demokrasi, ahlaklı toplum gerektirir.”
Demokrasi ve Deontolojik Ahlak
Çağımızın ahlakı deontolojik ahlaktır. Demokrasi, deontolojik ahlakın sistemidir.
Deontolojik ahlak, davranışı tanrı, onun ceza ve ödülü gibi bir dış faktör
nedeniyle değil, kişinin “insan” olması nedeniyle karşılık beklemeksizin, görevi
olduğu için iç faktörle yapmasıdır. Bu ahlak, filantropizmdir. Bu ahlak, bizzat
kişilik olmayı gerektirir ve demokratik seçimde kişinin kendi başına karar verme
yetisini gerektiren bir durumdur.
“Demokratik ahlak, insanın doğaya ve doğallığa egemenliğinin
ürünüdür.”
TÜRKİYE’NİN TOPLUMSAL AHLAKI
Bireysel ahlaklı olmayı başaran kişi, topluma çıktığında ve devlet kurumlarına işi
düştüğünde ahlaksız olmak zorunda kalıyorsa, yanlışa karşı çıkan, yanlışı dile
getiren kişi de suçlu duruma düşüyorsa, yanlışı yapan değil de, yanlıştan şikâyet
eden kişi suçlu oluyorsa orada toplumsal ahlak bozuk demektir. Çünkü toplumda