Sorgulamaksızın başkasının fikirleri ile yaşanan hayat, kişinin kendisinin değil,
başkasınındır ve bu hayat aslında onu yaşayan kişi tarafından yaşanmamıştır. Bu
hayata sahte anlamında “pseudo (sûd) hayat” denir. Bu hayat kişinin asaleten
değil, başkası vasıtasıyla vekaleten yaşanmış hayattır. Sokrates’in dediği gibi,
“Sorgulanmamış yaşam, yaşamaya değmez.”
DİYALEKTİK DÜŞÜNME
Düşünmek isteyen kişi, felsefi yöntemlerden özellikle diyalektik yöntemi
bilmelidir. Diyalektik; zıt fikirlerin çatıştırılmasıdır. Bir konu üzerinde tez ve
antitezin ortaya konulmasıyla sentez adı verilen ortak fikirlerin inşasıdır.
Yöntemi; analitik (çözümleyici), sentetik (birleştirici) işlemlerden oluşur.
Ortaya Çıkışı
İlk Diyalektikçi Filozof
Düşünmede diyalektik metodunu, ilk olarak Efesli (İzmir ili Selçuk İlçesi’nde)
düşünür Herakleitos (MÖ 540-480) üretmiştir.
Değişimcilik
Herakleitos, bu metodu evrenin işleyişine bakarak üretmiştir. Evrenin sürekli bir
oluş, değişme ve akış içerisinde olduğu, değişmenin, karşıtlıklardan yani birbiriyle
çatışan zıt gerçeklerden doğduğu tespitini yapmıştır. Ona göre hiçbir şey
kendisiyle özdeş yani aynı kalmaz. Her şey değişir ve gelir geçer. Farklı varlıklar
ve biçimler, birbiri ardınca ortaya çıkar ve kaybolur. Yaşamdan ölüm, ölümden
yaşam doğar.
Diyalektik metodunu felsefesinde en iyi uygulayan filozoflar Hegel (1770-1831)
ve Marx (1818-1883)’tır. Düşünmenin ve maddenin hareketini tez, antitez ve
sentez üçlüsüyle açıklayan bu filozoflar, çelişki ve karşıtların varlığından yeni bir
şey çıktığını ileri sürerler.
Zıt Fikir
Diyalektik düşünme, zıt fikirlerin çatıştırılmasıyla yapılır. Bu nedenle sürekli zıt
fikirler bulunmalıdır. Bu zıt fikir, bir başka filozofun olabilir. Ama eğer çatışması
için başkasında zıt fikir bulamazsa, bu durumda zıt fikrini kendisi üretmek
zorundadır.
Değişme
Diyalektiği ilk ortaya atan Herakletios(MÖ. 535-475), Elea Okulu’nun kurucusu
Parmenides(MÖ 515-460)’in “değişmeme” kavramına karşı, “değişme” kavramını
çatışma zıt fikri olarak kullanmıştır.
Değişmeme
Parmenides, Herakleitos’un fikrine karşılık diyalektik düşünme yapmıştır.
Parmenides’e göre asıl varlık kendi kendisiyle özdeştir, aynıdır; tümdür,
değişikliğe uğramaz, sınırı yoktur, bölünemez. Bu asıl varlık “tanrı”dır.
KAVRAMSAL OLARAK FELSEFE NEDİR
Var olanların, varlığı kaynağı, anlamı ve nedeni üzerine düşünme ve bilginin
bilimsel olarak araştırılmasıdır. Bir bilgi alanının ya da bilimin temelini oluşturan
ilkeler bütünüdür.