İlim Yayma Cemiyeti’nin kurucularının sosyal yapıları önemlidir. Onu kuranlar
genellikle Osmanlı’dan kopan ülkelerden Türkiye’ye göçmüş, Osmanlı’nın
İslamcılık politikası döneminde oralarda yetişmiş, kimlik sorunları olan, tekrar
eski imparatorluk günlerini görmek amacıyla Türkiye’deki siyasal iktidarı ele
geçirmek isteyen kişilerdir.
Kurucuların üçü, Kırım doğumlu ve Türkiye’ye göç etmiş kişilerdir. Üçü de
işadamıydı. Sabri Ülker, İstanbul Erkek Lisesi’nde bir yıl okudu. Kırım’dan
İstanbul’a sadece on rubleyle gelen bir aile bir bisküvi imparatorluğu kurdu. Bir
diğer kurucu Yusuf Türel 1910’da, Avusturya-Macaritan İmparatorluğu ile
Osmanlı İmparatorluğu’nun hudut şehri olan Taşlıca’da doğdu. Birinci Dünya
Savaşı başlayınca ailesi İstanbul’a geldi.
Kuruluş Amacı
Kurucular şu amacı dile getirmişlerdir: “İslam’a hizmet eden, dürüst, ahlaklı ve
manevi donanımlı, Türkiye’de İslam’a hâkim olan yeni gençlik yetiştirmektir.”
Aziz Bekkine: “Bu memlekette İslâmiyet, dolayısıyla insanlık, insanlarımıza teker
teker anlatılmadıkça ve o insanlar da İslâmiyeti yaşamadıkça bu memleket için
kurtuluş yoktur.”
İlim Yayma Cemiyeti Arap Gizli Servisinin gizli adıdır
Basında şöyle bir haber: 10 Kasım 1953 günkü CIA raporunda şöyle denmiş:
“İlim Yayma Cemiyeti Arap Gizli Servisinin gizli adı olup, amacı, Arapça
konuşulması ve yazılmasının yasak olduğu tüm ülkelerde, imamları ve vaizleri
eğitmek için gizli okullar kurarak bu okulları fonlamaktır.”
Medyada; “İlim Yayma Cemiyetinin özellikle Suud Sermayesi ile desteklenerek
Amerika’nın yeşil kuşak projesi için önemli bir sivil yapılanma ve toplumsal
dönüşümü sağlayacak bir örgütlenme olduğu,” haberleri mevcuttur.
İSKENDER PAŞA NAKŞÎLİĞİ
Nakşibendî Tarikatı’nın, Ahmet Yesevi geleneğinin bir kolu olarak değerlendirilen
İskender paşa cemaatinin kuruluşunu 1925’lere kadar götürmek mümkündür.
Fakat asıl ününü Mehmet Zahit Kotku zamanında yapmıştır. Onun imamlık görevi
yaptığı camiden dolayı İskender paşa Cemaati adıyla meşhur olmuştur. Bu
Nakşîlik, Gümüşhanevi’ye dayanır.
Gümüşhanevi Tarikatı
Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi (1851-1926)
Gümüşhanevi Tarikatının şeyhi Ahmed Ziyâüddîn-i Gümüşhânevî’dir. Seyr-i
sülûkünü Gümüşhaneli dergâhında tamamlamış ve Gümüşhànevî’den şeyhlik
hilâfeti icazetnâmesi alan Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi, buranın şeyhi
Dağıstanlı Ömer Ziyâüddîn Efendi (1849-1921)’nin 1921 senesinde vefatından
sonra, Gümüşhâneli Dergâhı postnişîni (şeyhi) olarak göreve başlamıştır. 30
Kasım 1925 senesinde tekke ve zâviyelerin kapatılmasına kadar bu vazifeyi
sürdürmüştür. 1 Ağustos 1926 senesinde, yetmişbeş yaşında vefat etmiş, kabri
Süleymaniye Camii haziresinde, tekke arkadaşlarının yanındadır. Ondan sonra
sırasıyla Yunanistan Serez’li Hasib Efendi 1926-1949 yılları arasında, Kazan’lı
Abdülaziz Bekkine Efendi 1949-1952 yılları arasında, Kafkasyalı Mehmed Zahid
Kotku 1952-1980 yılları arasında tarikatın şeyhliğinde bulunmuşlardır.
İskender paşa Cemaati