TOYOTASA’NIN JAPONLARA SATILMASI SÜRECİ
1990 yılında Sabancı - Toyota - Mitsui ortaklığı ile resmi olak kurulan ve 1994 yılın-
da seri üretime başlayan Adapazarı fabrikasında, Özdemir Sabancı’nın vefatından
sonra adım adım Japonlara satılması süreci yaşanmaya başladı.
Adapazarı fabrikasında Türk mühendis ve işçilerinin elde ettiği başarılar, TOYO-
TA’nın Japonya dışında üretim yapan tüm fabrikaları geride bırakıp verimlilikte ve
kalitede alınan birincilikler Japonların iştahını o derece kabarttı ki; Adapazarı’ndaki
fabrikanın %100 hissesine sahip olmak istediler.
Bu amaç uğruna, Sabancı grubunu köşeye sıkıştırmak için çeşitli taktiklere başvur-
dular. Kuruluşunda sadece Türkiye için üretim ve satış yapma şartı koyan Japonlar,
1996 yılında Türkiyede otomotiv sektörünün yaşadığı krizde TOYOTASA’ya ihracat
izni vermediler. Buna rağmen Sabancı Grubu direnmeye devam etti.
1996 yılında benim Japonya Toyota’ya yaptığım bir seyahatte orada sohbet etme
imkanı bulduğum üst düzey yöneticilere, TOYOTASA için ihracat kapısının açılması
gerektiğini dile getirsem de kendimi duvara konuşuyormuş gibi hissettim. 1998 yılı
Ekim ayında TOYOTASA’dan ayrılmam sonrasında da Japonların bu politikalarını
devam ettirdiklerini biliyorum.
TOYOTASA’nın CEO’su Tamer Ünlü’nün 01. Temmuz 2010 tarihinde emekli olması
kesinleşince yerine atanacak isim de belli olmuştu. Finans Direktörü olarak görev
yapan Orhan Özer bu göreve getirilecekti. İşte tam da bu kritik dönemeçte, Japon-
lar, TOYOTASA Fabrikasını ele geçirme planları içerisinde Sabancı Grubunu satışa
ikna etmek ve yumuşak bir geçiş sağlamak için çeşitli planlar geliştirdiler. Plan,
Japonlar tarafından üç aşamalı olarak yapıldı.
BİRİNCİ AŞAMA: TOYOTASA İKİYE BÖLÜNÜYOR
(Haziran 2000)Fabrika’nın satın alınması konusunu zaten kafalarına koymuş olan Japonlar; planın
birinci aşaması olarak; Türkiye projesini ikiye bölmeyi ve ayrı bir Satış Pazarlama
şirketi kurularak ağırlık hissenin Sabancı Grubunda olmasını önerdiler. Japonların
bu teklifi üzerine, Haziran 2000 yılında “TOYOTASA Toyota Sabancı Pazarlama
ve Satış A.Ş.” şirketi kuruldu. Hisse dağılımı ise şöyle oldu; Sabancı %65, Toyota
%25, Mitsui %10.
Böylece Üretim ile Satış Pazarlama faaliyetleri birbirinden bağımsız iki ayrı şirket
haline getirilmiş oldu. Fabrikadaki hisse oranları ise değişmeyecekti. (Sabancı:
%50, Toyota: %40, Mitsui: %10) İlk bakışta kulağa hoş gelen bir durum vardı. Sa-
bancı’nın fabrikadaki hisseleri değişmeyecek, buna mukabil Türkiye satış Pazarla-
ma şirketindeki hisseleri artacaktı.
Bizim düşüncemiz; bu tamamen taktiksel bir operasyon idi. Bu operasyon ile Ja-
ponlar bir taşla iki kuş vurmayı planladılar. Bir yandan Sabancı tarafını fazla ürküt-
memek için Türkiye pazarında Satış Pazarlama faaliyetlerinin Sabancı’da kaldığı
hissini vererek, fabrika’nin satışı için yapılacak pazarlığa daha güçlü gireceklerdi.