Görüldüğü gibi bu ilk üç ayette emanet kavramı herhangi bir “kendi
kendine tefsir” yapılmadan, genel olarak geçiyor. Ne kastettiğini
anlamamız için tefsire ihtiyaç var. Bakalım diğer ayetlerde var mı...
4-“Kitap verilenlerden kimileri var ki, kantarla emanet bıraksan
onu sana geri verir. Yine onlardan kimileri var ki, bir dinar emanet
etsen, tepesine binmedikçe onu sana vermez. Çünkü onlar ‘Bize
sıradan halka karşı yaptıklarımızdan dolayı hesap yoktur” diyerek
Allah’a karşı bile bile yalan söylerler.” (Al-i İmran; 75).
Görüldüğü gibi burada emanet “mal ve para” (kantar ve dinar) olarak
kullanılmış...
5- “Eğer yolculukta iseniz ve hesabı tutacak birisini de
bulamazsanız borçludan bir rehin alabilirsiniz. Yok, birbirinize
güvenirseniz artık güvenilen Allah’tan korksun ve emanetini
ödesin. Şahitliği gizlemeyin, kim gizlerse vebali boynunadır. Allah
yaptığınız her şeyi görüyor, biliyor.”(Bakara; 283)
Burada da emanet “ödenmesi gereken mal veya para” anlamında
kullanılmış...
6- “Ey iman edenler! Allah’a ve Peygamber’e hainlik etmeyin. Size
verilmiş emanetlere ihanet etmeyin. Sizler bilinçli insanlarsınız.
Biliniz ki mallarınız ve çocuklarınız birer imtihan vesilesidir. Asıl
büyük mükâfat Allah’ın katındadır.” (Enfal; 27-28).
Burada da emanetin mallar (emvâl) çocuklar (evlâd) şeklinde ifade edilen
servet olduğu anlaşılıyor.
Rivayete göre Enfâl (ganimet malları) suresinin girişinde bahsedilen
sahabelerin “aralarının bozulmasına” neden olan şey, Bedir savaşında 1-
Hz. Peygamber’in ganimetleri savaşa katılmamış olanlara da vermesiydi.
Bunlar Muhacirler’den üç, Ensar’dan da beş kişiydi. Hasta olan kızının
yanında kalan Osman b. Affan, Şam’dan gelen kervanı gözetlemeye
giden Talha ve Said b. Zeyd, geride vekil olarak bırakılan Ebu Lübabe
ve Asım, bir yere haberci olarak gönderilen Haris b. Hatıp, yolda
hastalanarak kalan Harıs b. Es-Samit ve Huvat b. Cuveyr idi. Bunlara
da ganimetten pay verilince itirazlar yükseldi ve tartışma çıktı. 2- Bedir’de
savaşan genç sahabeler, cephe gerisinde bekleyen yaşlı ve yoksul
sahabelere ganimetten pay verilmesine itiraz ettiler ve ganimetin
kendilerinin hakkı olduğunu, onların bizzat vuruşmadığını söylediler.
Bunun üzerine aralarında tartışma çıktı. Bu ayet işte bu olay üzerine nazil
oldu. (Razi, İbn Kesir, Kurtubi).
Görüldüğü gibi burada geçen “Size verilen emanetler” tabiri ile
düşmandan gele geçirilen servet yani “ganimet malları” (enfâl)
kastediliyor...
7- “İyi dinleyin! Allah size emanetleri ehline vermenizi ve insanlar
arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor.
Gerçekten Allah size ne güzel öğüt veriyor. Allah her şeyi işitiyor,
her şeyi biliyor; bundan hiç şüpheniz olmasın.” (Nisa; 58)
Rivayetlere göre Mekke’nin fethi günü Hz. Peygamber, Kabe’nin
anahtarını yanındaki sahabelerinden birisine vermek istedi. Arap
geleneklerine göre Kabe anahtarı kime verilirse onun kabilesi Mekke’nin
arzum
(Arzum)
#1