“Kurban kesme yeri” değil, “Açıklama, açıklığa kavuşturma yeri” anlamına
gelir. Bu durumda mana; “İman edenlerin kalplerinde apayrı bir anlam ve
önemi olan Allah’ın şiarları yani Kabe, Tavaf, Arafat, Safa, Merve,
Müzdelife vb. haccın sembolik eylem ve nüsukları (ritüelleri), yeryüzündeki
en eski beytin (beyt-i atik) ne anlama geldiğini, mana ve önemini açıklar”
şeklinde olur.
YANLIŞ:: “Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği
hayvanlar üzerine ismini ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık. İşte
sizin ilâhınız bir tek ilâhtır. Şu hâlde yalnız O’na teslim olun. Alçak
gönüllüleri müjdele!” (Hacc: 34)
DOĞRU: “Biz her ümmet için imge/simge/ritüel belirledik (mensek). Ki
rızık olarak verdiğimiz hayvanlar üzerine Allah’ın adını ansınlar. Hepinizin
ilahı bir tek ilahtır. O’na teslimiyet gösterin. Kalbi temiz olanları müjdele”
(Hacc: 34).
Tefsiri: Görüldüğü gibi bu ayette de “mensek” kelimesi ‘kurban kesmek’
olmuş. Halbuki menseknusuk kökünden gelir ve menâsik olarak tüm hacc
ritüel ve sembollerini ifade eder. Şu ayet daha açıklayıcıdır: “Biz her
ümmet için sembolik hareketlerden oluşan ritüeller belirledik.”(menseken
hum nâsikuhu). Buna diğer bazı mealler “ibadet tarzı”, “ibadet yolu” da
demiş ki nispeten doğrudur. Bu durumda “Her ümmet için” diyerek
genellendiği için sadece hacc menâsiki (tavaf, sa’y, arafatta vakfe, Safa,
Merve, müzdelife) değil; dinin içindeki tüm tekrarlanan
imgeleri/simgeleri/sembolik hareketleri kapsar: Kıyam, ruku, secde, oruç
vb.
Rızık olarak verilen “hayvanların üzerine Allah’ın ismini anmak” ise
yukarıda geçtiği gibidir. Bu tabir haccda geçtiğinde infak edilmek üzerine
kamu alanına (Kabe’ye) getirilen canlı hayvanlar manasında, diğer
yerlerde ise “Allah’ın etinin yenmesine izin verdiği hayvanlar” demek
oluyor.
Kabe’ye ihtiyacı olanların alması için getirilen hayvanlar üzerlerine Allah’ın
ismi anılmakla (yazılmakla, mühür vurulmakla) “Allah’ın malı”
(kamu/herkese ait) oluyorlar ve illa kesilmeleri de gerekmiyor. Canlı canlı
da infak edilebiliyor. Ve hatta bunun illa hayvan olması da gerekmiyor.
Tarım ve hayvancılık toplumu; bir yoksul bir deveye sahip olmakla, iki çift
öküz almakla icabında yoksulluktan bile kurtulabiliyor.
YANLIŞ: “Kurbanlık büyük baş hayvanları da sizin için Allah’ın dininin
nişanelerinden kıldık. Sizin için onlarda hayır vardır. Onlar saf saf
sıralanmış dururken (kurban edeceğinizde)üzerlerine Allah’ın adını anın.
Yanları üzerlerine düşüp canları çıkınca onlardan siz de yiyin, istemeyen
fakire de istemek zorunda kalan fakire de yedirin. Şükredesiniz diye onları
böylece sizin hizmetinize verdik.” (Hacc: 36)
DOĞRU: “Cüsseli hayvanları da sizin için Allah’ın şiarlarından kıldık. Sizin
için onlarda hayır vardır. Onlar saf halinde yan yana dizildiklerinde
üzerlerine Allah’ın adını anın. Nihayet onlardan yiyin, istemeyen yoksulu
da istemek zorunda kalan yoksulu da doyurun. Böylece onları sizin
hizmetinize verdik. Umulur ki şükredesiniz.” (Hacc: 36).