równie wysoko jak osoby zdrowe. Wydaje się, że rodzina i wspólnota mają większy
wpływ na nasze szczęście niż pieniądze i zdrowie. Osoby mające zdrowe rodziny i
otoczone przyjazną wspólnotą są zdecydowanie szczęśliwsze od osób, które żyją w
rodzinach patologicznych i nie miały okazji znaleźć się we wspólnocie, do której
chciałyby należeć.
Badania wskazują na to^93 , że istnieje ścisła korelacja między udanym
małżeństwem a wysokim poziomem zadowolenia z życia oraz między nieudanym
małżeństwem a niskim poczuciem dobrostanu. Korelacja ta występuje niezależnie od
warunków ekonomicznych a nawet fizycznych. Dlatego też niezamożny inwalida w
związku z kochającym partnerem życiowym, otoczony kochającą rodziną i życzliwą
wspólnotą, może czuć się lepiej niż wyalienowany bogacz, pod warunkiem że ów
inwalida nie znajduje się w opłakanej sytuacji materialnej i że jego choroba nie
postępuje lub nie przynosi mu bólu. Możliwe jest zatem, że ogromna poprawa
warunków materialnych, jaka dokonała się na przestrzeni ostatnich dwóch stuleci,
została zaprzepaszczona przez rozpad rodziny i wspólnoty. Na naszą niekorzyść może
nawet działać wolność, którą tak sobie cenimy, bo ludzie których kochamy mogą od nas
odejść. Jednostka dysponuje niespotykaną wcześniej swobodą decydowania o sobie,
dlatego też coraz trudniej osobom podejmować trwałe zobowiązania. Jednak szczęście
zależy również od naszych oczekiwań, bo kiedy warunki życia poprawiają się, rosną
oczekiwania, na skutek czego nawet olbrzymia poprawa obiektywnych warunków może
czynić nas niezadowolonymi. Kiedy życie pogarsza się, maleją oczekiwania, w
rezultacie nawet ciężka choroba nie jest w stanie sprawić, byśmy czuli się mniej
szczęśliwi niż wcześniej.^94
Szczęście z fizjologicznego punktu widzenia występuje wtedy, kiedy możemy
dostrzec zwiększoną aktywność ośrodka mózgu blokującego negatywne uczucia. Nie
pojawią się jednak ponadto żadne specyficzne zmiany fizjologiczne, oprócz
uspokojenia, które sprawia, że ciało szybciej uwalnia się od pobudzenia psychicznego
lub przygnębiających emocji.^95
Władysław Tatarkiewicz wyróżnia cztery, jego zdaniem, najbardziej
rozpowszechnione pojęcia szczęścia. Dwa z nich używane w języku potocznym:
szczęście jako pomyślność oraz szczęście jako rodzaj radosnego przeżycia; a dwa
93
94 Y. Harari, Sapiens, od zwierząt do bogów, dz. cyt., str. 466.^
95 Tamże, str. 463-468.^
A. Augustynek, Wstęp do psychologii , dz. cyt., str. 77.