2.4. Osobowość
Pojęcie osobowości jest powszechnie używane, wielu uczonych stara się
określić czym ona jest. Na jej opisanie nie ma jednej definicji, dlatego też przytoczę
kilka z nich. „Pojęcie osobowości ma opisać indywidualność i pewną stałość zachowań
jednostkowych. Można byłoby powiedzieć, że osobowość jest potencjalnością i jej
spełnianiem się wydobywaniem poprzez różne okoliczności życiowe, doświadczenia
jednostkowe, sytuacje itd. Znajomość osobowości wskazywałaby na możliwość
przewidywania zachowań jednostkowych w danych sytuacjach.”^147 Zatem poznać
osobowość to przewidywać trafniej zachowania jednostkowe.
Według Andrzeja Augustynka osobowość możemy rozumieć jako spójny i w
miarę stabilny zespół cech, który określa człowieka natomiast może on służyć do
podkreślenia różnic między ludźmi.^148 Pokrewnymi pojęciami osobowości są np.
charakter czy temperament. Osobowość to: forma różnic indywidualnych, system
stałych cech, rodzaj związku człowieka ze światem (teorie relacyjne), konfiguracja
bodźców i reakcji (teorie behawiorystyczne), funkcja sił dynamicznych takich jak popęd
i potrzeby (teorie psychoanalityczne) oraz centralny system regulacji i integracji.
Maslow używa pojęcia syndromu osobowości^149 , który uważa za zorganizowany
zespół pozornie różnych aspektów zachowań, myśli, impulsów do działania,
spostrzeżeń itp. Które posiadają jednak wspólny mianownik, dający się określić jako
podobne znaczenie dynamiczne, sposób ekspresji, funkcja, smak czy cel. Według M.
Argyle ważne jest to aby rozróżnić nastrój i sytuację ponieważ ludzie zachowują
pewien stały nastrój, interpretują sytuację w pewien charakterystyczny dla siebie
sposób. Wybierają lub unikają pewnych sytuacji, odnajdują się w tych które są zgodne z
ich cechami lub motywacją.^150
Wedle koncepcji H. Eysencka „Osobowość formą różnic indywidualnych”,
dokonuje się opisu cech pojedynczego człowieka odróżniającego go od innych ludzi.
Takie założenie często przyjmują badacze zajmujący się konstruowaniem testów
psychologicznych. Te zaś służą im do opisu osobowości, diagnostyki jej zaburzeń oraz
przewidywania zachowań w różnych, często ekstremalnych sytuacjach. Takich testów
147
148 H. Gasiul, Psychologia Osobowości , Wyd. Difin, str. 43.^
149 A. Augustynek, Wstęp do psychologii , dz. cyt.^
150 A. Maslow, Motywacja i osobowość, dz. cyt.^
M. Argyle, Psychologia szczęścia , dz. cyt., str. 110-111.