Sonra Kemal şiddetli ve ağır yazmış olmasından üzülür,
yatağına kendini atarak yeni hayallere kucak açardı. Babası
Mustafa Asım Beyi kendisine tarih okurken tahayyül eder,
gözleri önünden Osmanlı Padişahları geçitresmi yapardı.
Kemal, Osmanlı Padişahlarını iki ayrı bölümde düşünürdü:
"Fetih padişahları ve kafes padişahları" diye. Oniki Fetih
padişahından üçte ikisini büyük görürdü, kafes padişahları
içinde de sadece Dördüncü Murad’a adam derdi. Ancak
ikbalinde kan lekesi olduğunu söyler, "fıtratı büyük, fakat
tahsili değil" derdi.
Sonra düşünceleri vatanından uzaklaşır, yaşamakta olduğu
İngiltere’ye uzanırdı. İngilizlerin uygarlıkta büyük adımlarla
ilerlemelerini gıptayla düşünür ve William Forster’in ilk
öğrenim konusunda parlâmentoda yaptığı konuşmayı
hatırlardı:
"Değil sadece endüstriyel refahımız, meşruti sistemimizin
iyi işlemesi ve hattâ millî ekonomimiz ve varlığımız ilk
öğretim konusunda alacağımız karara bağlıdır. Dünya
yüzündeki uygar topluluklar sayıca ve kuvvetçe süratle
ilerlemektedir. Eğer biz kendi ırkımızı ve dünya milletleri
içersindeki mevkiimizi muhafaza etmek istiyorsak, sayıca
olan noksanımızı ferdin entelektüel gücünü arttırmak
suretiyle gidermesini becerebilmeliyiz."
Sonra İngilizlerin sömürgeleri istismardaki maharet ve
kabiliyetleri karşısında, "İngilizler kılıç kullanmaksızın
dünyayı yağmaya çalışıyorlar" derdi.
Böyle düşünceler içersinde yorgun düşerek kendisini
uykunun kollarına salıverirdi. Ama Kemal’in uykusu
rüyalarla dolu ve hafifti. Çoğu zaman uykusunu almış
olarak yatağından fırlar, masasının başına geçer ve çok
sevdiği, üzerine titrediği kalemlerinden birini alarak