Heraldyka
TI,uka pomocniczahistorii, zajmująca się badaniem herbów. Heraldyka hi-
storyczna bada genezę, rozwój,symbolikę, terminologię i znaczenie prawne herbów.
Heraldyka praktyczna, czyli sztukaheraldyczna, to znajomość zasad tworzenia herbów
(każdymusi byćjedyny i niepowtarzalny) oraz ich plastycznego kształtowania.
Heraldyka powstała pod koniecXI1wiekuw związkuz potrzebą umiejętności roz-
różniania i opisywania herbów przez heroldów (stąd nazwa).Opracowała bardzo pre-
cyzyjnyjęzyk blazonowania (zobaczhasło: blazon), pozwalający na prawidłowe od-
tworzenie herbu na podstawie lakonicznego opisu.
Materiałami źródłowymi dla heraldykisą wyobrażenia herbów na pieczęciach,na-
grobkach,monetach, zabytkacharchitektury i przedmiotach codziennego użytku,a tak-
że zapisysądowei kroniki.Zarównonajstarszezachowane tzw. role herbowe i herbarze
z wizerunkami herbówwładców,ziemi i rodówrycerskich,jak itraktat teoretycznyBar-
tolusa de Saxoferrato o heraldyce Traetatusde Insigniset Armis,pochodzą z XIVwieku.
Najstarszym polskimdziełemheraldycznym jest Insignia Seu C1enodiaRegnisPoloniae
Jana Długoszaz XVwieku.
W Polscedziała PolskieTowarzystwo Heraldyczne oraz kilka ośrodków zajmują-
cych się heraldykązawodowo, w tym Instytut Heraldyczno-Weksylologiczny i Centrum
HeraldykiPolskiej.
Herb
,lnak rozpoznawczy i własnościowy osoby,rodziny,cechu,korporacji,uczelni,
miasta, gminy,województwa łub państwa, zgodnyz regułami heraldyki.Herbypojawi-
ły się nieomalrównocześniew wielu państwach EuropyZachodniejpod koniecpierwszej
połowyXI1w. i początkowo były znakamiwładców i rycerstwa.Od połowyXIIIw. stały
się znakamidziedzicznymi.- Herbskładasię z godła i tarczy.