Sta ook even stil bij de veranderende samenstelling van onze economie.^14
‘Als je kijkt naar de eerste verslagen van het nationaal inkomen uit 1934, en je
kijkt hoe die zijn opgebouwd,’ vertelde de in 2013 gestorven econoom Robert
Fogel me, ‘dan kon je tachtig procent daarvan – eten, kleding, onderdak –
aanraken. Het waren materiële spullen. Nu geldt dat nog maar voor minder dan
een derde van de items. We hebben veel meer geld te besteden aan andere zaken.
Tegenwoordig is het meeste wat bijdraagt aan het nationaal inkomen immaterieel
[zoals toerisme, bankzaken, gezondheidszorg, onderwijs en amusement]. Je kunt
het niet aanraken.’ Dus er is een langetermijnverschuiving gaande in onze
economie, weg van materiële goederen.
Er is meer bewijs dat niet alleen het relatieve belang van materiële goederen
in ons nationaal inkomen daalt, maar dat ook het absolute niveau van materiële
goederen daalt. We hebben een ‘toppunt van spullen’ bereikt, zoals Chris
Goodall het noemt. Goodall is een voormalig consultant van McKinsey en
ecologisch analist, en zijn gedetailleerde analyse toont aan dat er in Groot-
Brittannië minder water, beton en papier wordt gebruikt, maar ook minder auto’s
en kleding. Dat is zeker al sinds 2003 gaande. Hij heeft ook signalen gezien dat
andere landen, waaronder Frankrijk, Zweden en de VS, minder consumeren. Je
moet daarbij bedenken dat het grootste deel van deze daling heeft
plaatsgevonden in een periode dat de economieën groeiden. We gaven, met
andere woorden, meer uit – maar niet aan stoffelijke zaken. In plaats daarvan
besteedden we meer aan zaken als communicatie, amusement en toerisme:
dingen als contracten voor mobiele telefoons, uit eten gaan en een weekeindje
weg.
Misschien hebben we ook het toppunt bereikt in onze (over)consumptie van
kleding. Na decennia van stijging hebben we wellicht het ‘toppunt van kleding’
bereikt. In 2007 kocht de gemiddelde Amerikaan bijna twee keer zoveel
kledingstukken als in 1991. Maar in 2012 was die stijging tot staan gekomen en
was er zelfs een lichte daling zichtbaar, van 67 naar 64 items per jaar.^15
Ik heb in onze maatschappij en economie meer bewijzen gevonden – uit
onderzoeken die ik in Groot-Brittannië en Ierland heb uitgevoerd, blijkt dat
mensen liever belevingen hebben dan spullen^16 , zie je de val van fysieke boeken
en de opkomst van e-books^17 , zie je de verkoop van muziekopnames kelderen
en livemuziek en festivals floreren^18 . Je ziet dat mensen van boven de zestig
meer besteden aan vakanties dan andere leeftijdsgroepen^19 , extreme sporten zijn