7. Ünite - Risk ve Getiri 171
Çevre Riskleri: Faaliyet gösterilen coğrafyanın olağan iklim koşulları ile doğal
afetlerden kaynaklanan risklerdir. Ortam sıcaklığını belirli bir düzeyde tutma zo
runluluğu, fırtına, aşırı soğuk ve sıcaklar, toprak kayması, deprem ile don tehlike
si vb. doğal afetlerin faaliyetlerde yıkıcı etkiler yapabilme ihtimali, bu tip risklere
örneklerdir. Ekolojik risk olarak da ifade edilebilir.
Sağlık Riskleri: Global düzeyde çabuk yayılabilen salgın hastalıklardan kay
naklanan kolera, veba, AIDS, kuş gribi ve domuz gribi bu türden riskler altında
sayılabilir.
İtibar Riskleri: Risk kavramına yeni katılmış bir risk türü olup; işletme içi ve
dışı mevzuata uyulmamasından ve ortakların kamuoyunda olumsuz algılanabi
lecek tutum ve davranışlarından kaynaklanan risklerdir. Skandal, rüşvet, üretim
süreçlerinde ihmaller, finansal tablolarda yanıltıcı bilgiler, işletmenin kamu otori
tesi tarafından önemli tutarda bir para cezasına çarptırılması bu risklere örnektir.
F nansal Kurumlar Açısından R sk Kavramı ve F nansal
Kurumlarla İlgili Riskler
İşletmelerin finansal varlıklara sahip olması, belirli bir risk üstlenmeyi de berabe
rinde getirmektedir. Bir finansal varlığın taşıdığı risk, ancak belirlenen risk iştahı
düzeyinde, beklenen getiri söz konusu riski telafi edebildiği takdirde kabul edi
lebilirdir. Finansal kurumlar da finansal varlık ve yükümlülüklerini, risk/getiri
amaçlarına en uygun şekilde, yönlendirebildikleri takdirde başarılı bir perfor
mansa ulaşabilirler. Bu nedenle finansal kurumlar için de risklerin kapsamlı ve
açık olarak tanımlanması, ölçülmesi ve yönetilmesi stratejik önem taşımaktadır.
Temel finansal kurumlar olan bankalar ve sigorta şirketlerinin kendi özel finansal
yapılarına bağlı olarak riske bakış açılarının incelenmesi gerekmektedir.
Bankalar Açısından R sk Kavramı v İç ndek ler
Bankacılık deyimi ile banka, müşterisine kredi kullandırarak yatırım yapmakta ve
risk almaktadır. Bankacılık faaliyeti doğası gereği çok sayıda risk içermektedir. Ban
kalar, diğer işletmelerin aksine, imtiyazlı faaliyetlerinin doğal sonucu olarak bilerek
ve isteyerek risk almaktadır. Genel bir tanımlamayla banka açısından risk, başarı
yerine başarısızlığı, yatırımların zarara uğrama ihtimalini, taahhüt edilen yükümlü
lüklerin yerine getirilmemesi ya da beklenmeyen durumların ortaya çıkmasına bağ
lı olarak zarar etme ihtimalini içeren ve tümüyle negatif unsurların öne çıktığı bir
olgudur. Risk, bireylere ve diğer ticari işletmelere göre bankalar için daha öncelikli
dir ve kârlılığı doğrudan etkilemektedir. Bankaların risk olgusundaki bu farklılıkları
risk yönetimlerine de yansımaktadır. Risk yönetimi bireyler ve işletmeler açısından
genelde koruyucu ve önleyici bir içeriğe sahipken, bankalar için varlığı tehdit ede
bilecek unsurların yanında önemli bir kâr potansiyeli de içermektedir. Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankalar için riski; “bir işleme ya da
faaliyete ilişkin parasal kaybın ortaya çıkması veya bir giderin ya da zararın oluşma
sı nedeniyle ekonomik faydanın azalması ihtimali” olarak tanımlamaktadır.
Bankalar faaliyetlerinde diğer ticari işletmelerle karşılaştırılamayacak kadar faz
la tutarda yabancı kaynak kullanmaktadır. Bu yabancı kaynakların en önemli bö
lümünü ise mevduat oluşturmaktadır. Mevduat belirli bir vade ve faiz taahhüdü ile
ödünç para toplanması olup imtiyazlı bir faaliyettir. Kamu kendisine ait bu imtiyazı
çok sıkı ve katı kurallarla oluşturulmuş mevzuat ile doğrudan kendisi kullanmak
ta veya bankacılık otoritesi gözetiminde bankalara kullandırmaktadır. Bankalar,
mevduata (borçlanmaya) erişim kolaylığı nedeniyle olabildiğince yabancı kaynak
Çevre (Ekolojik) Riskler:
Dünyanın doğal dokusundaki
değişimlerden kaynaklanan
risklerdir. Ozon tabakasının
delinmesi, sera etkisi ve Aral
Gölü’nün kuruması bu tür
risklere örnektir.