GİRİŞ
İslami finans endüstrisi 1970’li yıllarda Orta Doğu’da ortaya çıkmış ve global finansal pi-
yasalara hızla yayılmıştır. İslami finansmana olan talep her geçen gün artmış ve endüstri
yüksek büyüme rakamlarına ulaşmıştır. Başlangıçta küçük bir yatırımcı grubuna hitap
eden İslami finans profili günümüzde birçok yatırımcı tarafından büyük ilgi görmekte ve
İslami finans endüstrisi 75’ten fazla ülkede geleneksel sektörlerden hızlı bir şekilde büyü-
mesini sürdürmektedir.
İslami finansman, her koşulda faizsiz faaliyet ve işlemlerin uygulandığı bir sistemi ifa-
de etmektedir. Bu sistemde yatırımcılar, katılım bankaları aracılığı ve genel olarak kâr
zarar ortaklığı esasına göre fon temin edebilirler. Faizsiz finansmanın temel amacı faizsiz
yöntem ve araçlar ile en fazla kârın elde edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda farklı ihtiyaç
ve kriterlere bağlı olarak mudaraba, muşaraka, murabaha, icara, selem satış, istisna, tever-
ruk, müzaara, karz-ı hasen vb. birçok farklı İslami finansman yöntemi geliştirilmiştir. Son
yıllarda geniş bir uygulama alanı bulan tekafül ise geleneksel sigortaya alternatif olarak
İslami finans alanında kullanılmaktadır. Bu sigortacılık türünde bir şahsın hayatına ya da
değerli bir varlığına ilişkin risk, yardımlaşma ve gönüllülük esasına göre bir grup insan
tarafından karşılıklı olarak garanti altına alınmaktadır. Geniş bir uygulama alanı bulan İs-
lami sigortada, tekafül esasına dayanan ve “mudaraba”, “vekâlet” ve “hibrit” model olarak
adlandırılan üç farklı model bulunmaktadır.
İslami sermaye piyasaları ise başta geleneksel hisse senedi piyasalarının İslami kanun ve
kurallar çerçevesinde filtrelenmiş hâli olan İslami hisse senedi piyasaları olmak üzere gelişi-
mini hızla sürdürmektedir. Bununla birlikte günümüzde pek çok global piyasada ve ülke bor-
salarında İslami hisse senetlerinden oluşturulan endeksler bulunmaktadır. İslami hisse senedi
endeksleri, İslami hukukuna uygun olarak faize dayalı finans, tütün mamulleri, kumar, şans
oyunu, alkollü içecek vb. alanlarda faaliyeti olmayan şirketler baz alınarak oluşturulan endeks-
lerdir. Sukuk ise son yıllarda İslami finans piyasasında ön plana çıkan araçlardan biridir. Bu-
nunla birlikte diğer İslami finansman türlerinde olduğu gibi sukuk sertifikalarında da gerçek
bir ticari ya da yatırım ilişkisi baz alınmaktadır. Sukuk sertifikalarının, kullanım alanı esası ve
dayalı olduğu finansman modellerine göre farklı türleri bulunmaktadır.
Türev ürünler bir varlığın ya da değerin gelecekte belirli bir fiyattan alım veya satımı
üzerine yapılan finansal sözleşmedir. İslami finans alanında ortaya çıkan risk yönetim ih-
tiyacı, İslami türev ürünlerin geliştirilmesine ve İslami finans endüstrisinde kullanılmaya
başlanmasına neden olmuştur. İlerleyen süreçte ise belirli koşulların sağlanmasına bağlı
olarak İslam hukuku açısından uygun görülen İslami forward, İslami opsiyon, kâr paylı
swap vb. birçok farklı İslami türev ürün geliştirilmiştir.