- Ünite - Faizsiz Finansal Ürün Yatırımları 117
Muşaraka
Faizsiz sistemde farklı ortaklık türleri bulunmaktadır. Ortaklık kurulması olarak ifade
edilen muşaraka; iştirak etme, bir işletmenin sermayesine katılarak ortak olunması an-
lamına gelmektedir. Bu bağlamda ekonomik faaliyet yürütmek üzere meydana gelen bir
kâr zarar ortaklığı olarak tanımlanmaktadır ve genel olarak sermaye ortaklığını ifade et-
mektedir. İslam hukukunda “şirket-i inan” olarak ifade edilen bu işlem, esas olarak hem
sermayeye hem de ortaklığa işaret eden bir yapıya sahiptir.
Muşaraka genellikle sanayinin finansmanında ve demirbaş yatırımları gibi üretimin
desteklenmesi kapsamında kullanılmaktadır. Muşarakada ortaklardan her biri eşit ya da
farklı tutarlarda yatırım yapma olanağına sahiptir. Yöntem, iki ya da daha fazla ortağın
sermaye ve emeklerinin birleştirilmesi şeklinde tasarlanmıştır. Bu bağlamda hem risk ve
hem de kâr ve zar birlikte paylaşılmaktadır. Yöntemde sadece yeni bir proje değil aynı za-
manda devam eden bir yatırım da finanse edilebilir. Muşaraka yöntemi süreli veya süresiz
olabileceği gibi faaliyet kapsamı ile ilgili bir kısıt bulunmamaktadır. Sözleşmeler faaliyet
türüne bağlı olarak kısa ve uzun dönemli düzenlenebilmektedir.
Muşaraka ve mudaraba yöntemleri ortaklık kapsamında benzerlik gösterse de arala-
rında farklılıklar bulunmaktadır. Muşarakanın mudarabadan farkı, ortaklar farklı oranlar-
da sermayeyi bir araya getirerek ortaklığa dâhil olabilirler. Ayrıca mudarabada taraflardan
biri sermaye diğeri ise emek sunarken, muşaraka işleminde taraflar hem sermayelerini
hem de emeklerini sunarlar. Bu bağlamda muşaraka hem finansörün hem de girişimcinin
etkin olduğu bir ortaklıktır. Diğer yandan muşaraka işleminde zarar, mudarabadan farklı
olarak her iki tarafa da aittir. Bu nedenle muşaraka, mudarabaya benzer şekilde zarar ihti-
mali yüksek riskli finansman yöntemidir.
Muşarakanın mudarabadan farkı ,ortakların farklı oranlarda sermayeyi bir araya getirerek
ortaklığa dâhil olabilmesidir .Mudarabada taraflardan biri sermaye diğeri ise emek sunar-
ken ,muşaraka işleminde taraflar hem sermayelerini hem de emeklerini sunarlar.
Muşaraka yönteminde banka, ortağı olan müşterisi tarafından talep edilen sermayenin
bir bölümünü sağlamaktadır. Bununla birlikte müşteri ise kendi mali imkânları dâhilinde
sermayesinin geri kalanını sağlar. Faaliyet sırasında katlanılan tüm maliyetler ve giderler
düşüldükten sonra net kâr sözleşmede belirtilen oranda dağıtılır. Yöntemde müşteri, emek
ve uzmanlığına bağlı olarak kârdan pay almaktadır. Kârın geri kalanı kısmı, yatırımı fi-
nanse eden taraflar arasında önceden belirlenen orana bağlı olarak paylaşılmaktadır.
Azalan muşaraka ise normal muşarakanın farklı bir türünü ifade etmektedir. Normal
muşarakada banka ve müşteri ortaklık paylarına bağlı olarak kârdan pay alırlar. Azalan
muşaraka yöntemi ise banka ve müşterinin muşaraka sözleşmesi yapması ve yatırımın ge-
lir sağlamasının ardından uygulanır. Bu durumda müşteri yatırımın tümüne sahip olmak
isterse yatırımdaki bankanın hisselerini talep eder ve zamanla bankanın ortaklıkta bulu-
nan hissesi azalır. Buna bağlı olarak bankanın yatırımdaki ve kârdaki payı da zamanla aza-
lır. Sonuç olarak müşteri zamanla finanse edilen yatırımın sahibi olur. Diğer bir ifade ile
azalan muşaraka yöntemi hem emek hem de sermaye sunan tarafın, diğer tarafın hissesine
sahip olması ile yatırımdaki tek sermayedar olma sürecini ifade etmektedir. Bu bağlamda
söz konusu yöntem, bir varlığın müşteriye taksitler dâhilinde satılmasına benzemektedir.
Murabaha
Kârlı satış anlamına gelen murabaha, sermaye sahibinin (bankanın) belirli bir malı satın
alması ve üzerine belirli bir kâr ekleyerek yeterli nakde sahip olmayan ve gerekli finans-
manı temin edemeyen ancak faaliyetlerinin devamlılığı için söz konusu mal ve hizmete
Ortaklık kurulması olarak ifade
edilen muşaraka; iştirak etme,
bir işletmenin sermayesine
katılarak ortak olunması anlamına
gelmektedir.Azalan muşaraka yöntemi hem
emek hem de sermaye sunan
tarafın, diğer tarafın hissesine
sahip olması ile yatırımdaki tek
sermayedar olma sürecini ifade
etmektedir.