5_AOF Menkul Kıymet Yatırımları

72 Menkul Kıymet Yatırımları

Piyasa etkin olarak çalışıyorsa “sürekli denge” olarak nitelenen bir durum da olacaktır.

Bu sürekli denge statik bir denge olmayıp sürekli değişmektedir. İşletmenin değerini etki-

leyebilecek en son haber elde edildiğinde menkul kıymetlerin gerçek değerleri değişmekte

ve piyasa fiyatları yeni değerlere uyum sağlamaktadır. Sürekli denge kavramını geliştiren

Paul Samuelson, sürekli dengenin zaman geçerken menkul kıymetin fiyatı ve değerinin

sürekli eşit olduğu ve rastgele birlikte dalgalanması durumunda mevcut olduğunu söyle-

mektedir. Bu fiyat uyumu sürecinin hızı, bir piyasanın ne kadar etkin olduğunu gösterir.

Tamamen etkin bir piyasa sürekli denge hâlindedir. Yani piyasa fiyatları her zaman gerçek

değerlere eşittir. Geçici nitelikte olsa dahi herhangi bir dengesizlik olursa, piyasa tam etkin

değildir demektir ve fiyatlar zaman zaman gerçek değerlerden farklı olur.

Etkinlik Formları

Sermaye piyasalarının tam etkinliği çok iyimser ve gerçekleşmesi çok zor bir durumdur.

Bu nedenle finans literatüründe piyasaların bilgiye dayalı etkinliği, yatırımcıların bilgi kü-

mesinin içerdiği verilere göre üç gruba ayrılarak incelenmektedir. Bunlar zayıf formda,

yarı güçlü formda ve güçlü formda piyasa etkinliğidir.

Zayıf Formda Piyasa Etkinliği

Etkin piyasa varsayımının zayıf şekline göre, geçmişteki fiyat hareketleri ile ilgili tüm bil-

giler cari piyasa fiyatlarına tamamen yansımıştır. Bu nedenle hisse senedinin seçiminde,

hisse senedinin fiyatındaki son eğilimlerle ilgili bilgilerin önemi yoktur. Son üç gün içinde

yükselen bir hisse senedinin yarın ne olacağı bilinemez. Etkinliğin zayıf şekline inananlar

bant izleyicileri (tape watchers) ile tablo ve grafikçilerin (chartists) zamanlarını boşa har-

cadıklarına inanmaktadırlar. Yani zayıf etkin bir piyasada teknik analiz çalışmaz.

Yarı Güçlü Formda Piyasa Etkinliği

Etkin piyasa kuramının bu şekline göre cari piyasa fiyatlarının kamuya açıklanan tüm

bilgileri yansıttığı kabul edilir. Eğer bu doğru ise hisse senedi analiz edilerek anormal ge-

tiriler elde edilemez.^ Yarı güçlü etkinlik varsa bilgi, rapor ve verileri incelemenin anlamı

yoktur. Çünkü piyasa fiyatları kendilerini hemen bu türlü raporlarda belirtilen iyi veya

kötü durumlara göre düzenleyeceklerdir. Ancak “içeriden öğrenenler (insiders)”, yarı güç-

lü etkinlikte anormal bir getiri elde edebilirler. Yarı güçlü formda etkin bir piyasada teknik

analizin yanı sıra temel analiz yapmanın da bir anlamı yoktur.

Güçlü Formda Piyasa Etkinliği

Etkin piyasa kuramının güçlü şekli, hisse senetlerinin cari fiyatının ister kamuya mal ol-

muş, ister kişisel olsun her türlü uygun bilgileri yansıttığını belirtir. Eğer bu şekil geçer-

li ise içerden öğrenenler için bile hisse senetleri piyasasında anormal getiriler sağlamak

mümkün değildir. Ancak yapılan analizlerin, içeriden öğrenenlerin ticareti sonucunda

aşırı getiri sağlandığını bulgulaması, piyasaların güçlü etkinlikte olmadığı savını doğru-

lamaktadır. Bu nedenle güçlü etkinlik derecesinin ideal olarak benimsenen ancak gerçek-

leşmesi mümkün olmayan bir formu temsil ettiği belirtilebilir. ABD’de ve diğer gelişmiş

piyasalarda uygulamaya yönelik testler etkin piyasa kuramının genellikle zayıf, nadiren de

yarı güçlü formunun geçerli olduğunu ortaya koymaktadır. İçerden öğrenenlerin anormal

kazanç elde edebilmeleri nedeniyle güçlü formun bulunmadığı görülmüştür.

Güçlü formda piyasa etkinliği pratikte mümkün müdür?

Piyasa etkinliği değerlendirilirken, piyasalarda ortaya çıkan birtakım anomaliler de

değerlendirilmelidir. Piyasa etkinliğine göre fiyatlar rassal olarak hareket etmekle birlikte

Etkin piyasa varsayımının zayıf
şekline göre, geçmişteki fiyat
hareketleri ile ilgili tüm bilgiler
cari piyasa fiyatlarına tamamen
yansımıştır.

Yarı güçlü etkinlik varsa bilgi,
rapor ve verileri incelemenin
anlamı yoktur. Çünkü piyasa
fiyatları kendilerini hemen
bu türlü raporlarda belirtilen
iyi veya kötü durumlara göre
düzenleyeceklerdir. Ancak
“içeriden öğrenenler (insiders)”,
yarı güçlü etkinlikte anormal bir
getiri elde edebilirler.

Etkin piyasa kuramının güçlü şekli,
hisse senetlerinin cari fiyatının
ister kamuya mal olmuş, ister
kişisel olsun her türlü uygun
bilgileri yansıttığını belirtir.
Eğer bu şekil geçerli ise içerden
öğrenenler için bile hisse senetleri
piyasasında anormal getiriler
sağlamak mümkün değildir.

2