40
Palme Yayınevi
HİDROKARBONLARIN
SINIFLANDIRILMASI
w Yapısında sadece karbon
(C) ve hidrojen (H) elementi
bulunan bileşiklere hidro-
karbon denir. Organik bile-
şiklerde C ve H atomlarının
yanı sıra O, N, S, F, CI, Br
vb. atomlarda bulunabilir.
Yapısında bu atomlardan
en az birini bulunduran or-
ganik bileşiklere ise hete-
roatomlu bileşik denir.
w Hidrokarbonlar, alifatik ve
aromatik hidrokarbonlar
olmak üzere iki gruba ay-
rılır. Alifatik hidrokarbonlar
alkanlar, alkenler veya al-
kinler olarak sınıflandırılır.
Yapısında benzen halkası
içerenler aromatik hidro-
karbon, yapısında benzen
halkası içermeyenler ise ali-
fatik hidrokarbondur.
w Alifatik bir hidrokarbonda
C atomları arasında sa-
dece tek bağ bulunduran
hidrokarbonlara doymuş
hidrokarbonlar, C atomları
arasında ikili bağ bulun-
duran hidrokarbonlara ise
doymamış hidrokarbon-
lar denir. Doymuş hidrokar-
bonlara ise alkanlar veya
parafinler denir.
ALKANLAR
w Parafin olarak adlandırılırlar.
w Alkanlar, düz zincirli ve hal-
kalı olmak üzere ikiye ayrılır.
w Düz zincirli ve dallanmış
alkanların genel formülü
CnH2n + 2’dir.
w Halkalı doymuş hidrokar-
bonlarda tek halkalıların
genel formülü CnH2n’dir.
Halka sayısı artıkça her
halkaya karşılık H sayısı 2
azalır.
w Alkanlarda C–C ve C–H’ler
arasında sigma bağları bu-
lunur.
w Alkanlardaki karbon atom-
ları sp^3 hibritleşmesi yapar-
lar.
w Birbirini izleyen alkan mole-
külleri arasında CH 2 kadar
fark varsa, bu dizilime ho-
molog sıra denir.
- C 2. E 3. A 4. A 5. D 6. E
- TEST
Alkanlar ve Adlandırılması
Adlandırılması - I
1. Aşağıda adları verilen düz zincirli alkan bi-
leşiklerinden hangisinin kendinden önce
gelen homolog bileşiği yoktur?
A) Propan B) Pentan C) Metan
D) Etan E) Bütan
2. Siklohekzan bileşiği ile ilgili;
I. C atomu sayısı kadar C—C bağı vardır.
II. H atomu sayısı kadar C—H bağı vardır.
III. C—H bağı sayısı C—C bağı sayısının 2
katıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) II ve III C) I ve III
D) I ve II E) I, II ve III
3. Mol kütlesi 72 gram olan doymuş hidrokar-
bonun açık formülü;
I. CH 3 —CH—CH 2 —CH 3
|
CH 3
II. CH 3 —CH 2 —CH 2 —CH 3
III.
CH 2
CH 2
CH 2 CH 2
CH 2
yukarıdakilerden hangileri olabilir?
(H: 1, C: 12)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
4. H
X C
C 2 H 5
Br
C
H
Y
Yukarıda verilen bileşik IUPAC'a göre, 3,4–
dibromo heptan olarak adlandırılmaktadır.
Buna göre, X ve Y yerlerine gelmesi ge-
reken atom ya da gruplar aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?
X Y
A) Br C 3 H 7
B) C 3 H 7 Br
C) C 2 H 5 Br
D) Br C 2 H 5
E) Br CH 3
5. Alkanlarla ilgili,
I. Doymuş hidrokarbonlardır.
II. Sadece sigma bağ türünü içerirler.
III. Tamamının basit formülü aynıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
6.
Alkil Toplam hidrojen
sayısı
I. 1,2 –dimetil propil 11
II. 1,1 –dimetil etil 9
III. 2 –metil bütil 11
Yukarıdaki alkil gruplarının hangilerinde
toplam hidrojen sayıları karşılarında doğru
belirtilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III