Çözümlü Sorular
Palme Yayınevi- I. PCl 5 (g) S PCl 3 (g) + Cl 2 (g)
II. C(k) + O 2 (g) S CO 2 (g)
III. Zn(k) + 2HCl(suda) S
ZnCl 2 (suda) + H 2 (g)
IV. N 2 (g) + 3H 2 (g) S 2NH 3 (g)
V. NH 3 (suda) + HCN(suda) S
NH 4 CN(suda)
Yukarıda verilen tepkimelerden kaç
tanesi homojen tepkimedir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
- I. C 3 H 6 (g) + 9/2O 2 (g) S
3CO 2 (g) + 3H 2 O(g)
II. H 2 O(g) S H 2 O(s)
Yukarıdaki tepkimeler ile ilgili;
I. Her iki değişim de ekzotermiktir.
II. Birincisi kimyasal, ikincisi fiziksel
değişmedir.
III. Açığa çıkan ısı değeri ikincide daha
büyüktür.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III
- C 4 H 6 (g) +^112 O 2 (g) S
4CO 2 (g) + 3H 2 O(s) + ısı
Yukarıdaki tepkime ile ilgili;
I. Heterojen tepkimedir.
II. Başlatıldıktan sonra kendiliğinden
yürür.
III. Reaktif miktarları arttırılırsa açığa çı-
kan ısı miktarı değişmez.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve II D) II ve III
E) I, II ve III
KİMYASAL TEPKİMELER VE DENKLEMLER
Bir ya da birkaç maddenin atomları arasındaki bağların koparak, atomların yeniden ve
başka bir düzende dizilmesi olayına kimyasal tepkime adı verilir. Kimyasal tepkimelerde,
tepkimeye giren maddelere reaktif, tepkime sonucu oluşan ürünlere ise reaktan denir.
Bütün kimyasal tepkimelerde maddelerle birlikte tepkimeye eşlik eden bir enerji de var-
dır. Enerji tepkime süresince ya çevreden alınır ya da çevreye verilir. Bu sebeple enerji
yönünden tepkimeler ikiye ayrılmaktadır.
Endotermik: Dışarıdan enerji (ısı) alarak gerçekleşen olaylardır. Kimyasal tepkime denk-
lemi yazılırken ısı (Q) girenler tarafında gösterilir. Bu tür tepkimeler başlatıldıktan sonra ken-
diliğinden devam edemezler. Örneğin, N 2 gazını, O 2 gazı ile yakmak için dışarıdan ısı enerjisi
verilmelidir.
N 2 (g) + 2O 2 (g) + ısı ¡ 2NO 2 (g)Suyu ise elementlerine (H 2 ve O 2 ’ye) ayrıştırmak için de elektrik enerjisi kullanılır. Suyun
elektroliz tepkimesinin denklemi 2H 2 O(s) + elektrik enerjisi ¡ 2H 2 (g) + O 2 (g)
şeklindedir.
Ekzotermik: Dışarıya enerji (ısı) vererek gerçekleşen olaylardır. Kimyasal tepkime denk-
lemi yazılırken ısı (Q) ürünler tarafında gösterilir. Bu tür tepkimeler başlatıldıktan sonra ken-
diliğinden devam eder.
Örneğin, kömürün yanma tepkimesinin denklemi, C(k) + O 2 (g) ¡ CO 2 (g) + ısı şeklin-
dedir.
Kimyasal tepkimelerin gerçekleştiğini söyleyebilmek için gözlenebilen ve ölçülebilen
bazı değişikliklerin olması gerekir. Bunlar, çökelek oluşumu, gaz çıkışı, sıcaklık ve ısı değişi-
mi, renk değişimi, elektriksel iletkenlikteki değişme olabilir. Bazı kimyasal tepkimelerde ise
bu gibi değişiklikler gözlenemediğinden deneysel ölçüm yapılır.KİMYASAL DENKLEMLER
Kimyasal olarak etkileşen madde veya maddelerin sembolleri ve formülleri kullanılarak
bir denklem halinde gösterimine kimyasal denklem denir.
Kimyasal denklemlerde ok (¡) işareti tepkimenin gerçekleştiği yönü, ok işaretinin so-
lundaki maddeler tepkimeye girenleri (reaktif) ve sağındaki maddeler ise tepkimede oluşan
ürünleri (reaktan) ifade eder. Tepkimede yer alan maddelerin fiziksel halleri ise denklemdeki
sembol veya formüllerinin sağ alt köşesinde parantez içinde belirtilir. Madde katı ise (k), sıvı
ise (s), gaz ise (g), suda çözünmüş ise (suda) veya (aq) şeklinde gösterilir.Bir kimyasal tepkimede, tepkime denkleminde yer alan maddelerin hepsi aynı fiziksel
halde ise o tepkime homojen, en az bir madde farklı fiziksel halde ise o tepkime heterojen
olarak belirtilmektedir.
H 2 (g) + 21 O 2 (g) ¡ H 2 O(g)tepkimesinde maddelerin hepsi de gaz fazında olduğu için bu tepkime homojendir.Al(k) + 3NaOH(suda) ¡ Na 3 AlO 3 (suda) + 23 H 2 (g)tepkimesinde maddeler farklı fiziksel hallerde oldukları için tepkime heterojendir.