6.Ünite / MAYOZ BÖLÜNME – EŞEYLİ ÜREME
METAFAZ I
Sentromer
(kinetokorlu) Metafaz
plakasıKinetokora
tutunmuş mikrotubül• Sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunan homolog kromozom-
lar (tetratlar halinde) hücrenin ekvator düzleminde çift sıralı
olarak dizilir.
• Bu evrede her bir homolog kromozom çifti, diğer homolog
kromozom çiftlerinden bağımsız olarak yani şansa bağlı ola-
rak konumlanır. Bu durum mayoz sonucu oluşan yavru hüc-
relerde hangi kromozomların birlikte bulunacağını belirler. Homolog kromozom çiftlerinin şansa bağlı olarak
konumlanması ve ayrılması hücrede 2 n'lik bir varyasyon
oluşmasını sağlar (n = haploit durumdaki kromozom sayısı).
Örneğin insanda oluşan gametlerdeki ana ve babaya ait kro-
mozomların olası kombinasyonunun sayısı 223 'dür. Bu yakla-
şık olarak 8.4 milyon çeşit gamet üretebilmek anlamına gelir. ANAFAZ I
Kardeş kromatitler bağlı kalır.Homolog kromozomlar ayrılır.• İğ ipliklerinin kısalmasıyla homolog kromozomlar zıt kutuplara
doğru hareket eder. Böylece oluşacak yeni hücrelerdeki kro-
mozom sayısının yarıya inmesi sağlanır. • Homolog kromozomlar rastgele birbirinden ayrılarak zıt kutup-
lara çekilir. Bununla birlikte kardeş kromatitler sentromerlerin-
den birbirlerine bağlı kalırlar ve tek bir birim olarak aynı kutba
geçerler.• Anafaz I’de homolog kromozomların rastgele birbirinden ayrıl-
masını metafaz I’de kromozomların ekvator düzleminde nasıl
sıralanacağı belirler. Bu sıralama şekline göre, erkek veya dişi
ebeveynden gelen kromozomlardan hangilerinin anafaz I sı-
rasında aynı kutba gideceği belirlenir. Bu mayoz bölünmede
varvasyona neden olan ikinci olaydır. Mayoz bölünmenin profaz I evresinde meydana ge-
len krossing over olayı ile anafaz I evresinde meydana gelen
homolog kromozomların rastgele dağılımı genetik varyasyona
neden olur.Bu evrede homolog kromozom çiftlerinden birinin
ayrılmaması, kromozom sayısı (n + 1) ya da (n – 1) olan gamet-
lerin oluşmasına neden olur. Ayrılmama kromozom sayısının
değişmesine neden olan bir mutasyondur.