NAWOORD
Vader heeft veel geschreven. Zowel in bestuurlijke
functies als omdat hij een beschouwelijke geest had,
een grote opmerkingsgave en een uitzonderlijk geheu-
gen. Uit dit boek blijkt ook, dat hij veel meemaakte en
opving dat hij de moeite waard vond om vast te leggen,
terwijl de gebeurtenissen zich afspeelden in een peri-
ode vóór de Tweede Wereldoorlog. Het zou heel aanne-
melijk zijn geweest als de indrukken tijdens díe af-
schuwelijke jaren zo'n zware schaduw hadden gelegd
over wat eraan vooraf ging, dat daarvan niets meer
vermeldenswaard had geleken.
Wij, zijn kinderen, zeiden vaak als we hem hoorden
vertellen: schrijf het op man (of neem het op; heeft hij
ook gedaan gelukkig). Ook voor zijn maandelijkse arti-
kel in "Vlees & Vleeswaren" kwam hem dat wel uit.
Veel van de verhalen uit dit boek bestaan in vier ver-
sies: in de vorm van artikelen (sterk verkort), in een
eerste multomap die hij een aantal jaren later volledig
en ingrijpend bewerkte tot een tweede multomap.
Deze laatste versie is gebruikt als uitgangspunt voor
het huidige boek, maar soms was het goed oudere ver-
sies te kunnen raadplegen.
Vader wilde graag dat zijn belevenissen ook buiten
de familiekring werden gelezen. Daarom ontstond bij
mij het idee om hem ter gelegenheid van zijn tachtig-
ste verjaardag (15 oktober 1988) de publicatie van dit
boek in het vooruitzicht te stellen. Wim Veerman, de
stadsarchivaris, met wie Vader in een comité zat dat
onderzoek deed naar het Joodse verleden van Tiel,
zei, dat zeer weinig mensen een dergelijk tijdsdocu-
ment tot stand hebben gebracht. Daarom is dit initia-
tief gesteund door de Stichting Vrienden van het
Stadsarchief Tiel, waar Vader overigens al een eer-
dere versie van dit (en ander) werk had gedeponeerd.
Daarop heb ik een financiële bijdrage gevraagd aanfamilie en vrienden om de publicatie mede mogelijk te
maken. Hierop is zeer enthousiast en genereus gerea-
geerd. Vader was er heel erg blij mee.
Ondertussen werd de tekst getypt. Tijdens zijn laat-
ste moeilijke weken heeft hij zich het leven nog ver-
aangenaamd door een groot deel nauwkeurig te corri-
geren en soms ingrijpend te herzien. Helaas overleed
hij op 23 november 1988 voordat dit project voltooid
was.
In de afgelopen maanden heb ik zijn werk afge-
maakt, zoveel mogelijk zoals hij zelf zou hebben ge-
daan: schaven, schrappen en omgooien.
In overleg met Wim Veerman zijn de illustraties ge-
kozen. Dat was niet eenvoudig, want in de Tweede We-
reldoorlog is erg veel beeldmateriaal verloren geraakt.
In een aantal gevallen kon gebruik gemaakt worden
van materiaal uit privébezit. Voor het overige heeft
het Stadsarchief van Tiel als bron gediend.
Wendelien Schönfeld heeft de omslag ontworpen en
met de hand gedrukt. Zij maakte in 1985 een portret
van Vader waarop deze omslag is gebaseerd.
Aan veel mensen is dank verschuldigd voor hun me-
dewerking aan het verschijnen van dit boek. In het
bijzonder wil ik noemen Hans Bakx, Dini Bangma, Dr.
G.H. Bonnet, Carel Janssen (RABO bank Tiel), Niek
Lathouwers, Ina Manneke, Oostendorp Apparaten-
bouw B.V. te Tiel, Willem den Ouden, Wendelien
Schönfeld, Wim Veerman, Ing. J. van Wijk en Gerard
Zuyderhoff.30 september 1990, Alex Manassen