Średniowieczny dwór prokuratora / komornika w Iławie 63Iławy podczas wojny trzynastoletniej^59 , zdają się wskazywać, iż w owym czasie założenie na wyspie
jeszcze nie funkcjonowało (lub też było tak zdewastowane, że nie odegrało żadnej roli w zmaganiach
wojennych). Trudno bowiem inaczej wytłumaczyć fakt, że podczas gdy miasto przechodziło z rąk
zaciężnych krzyżackich do rąk czeskich najemników króla polskiego, ważny punkt oporu na wyspie
pozostawiono by w spokoju, tak, iż brak o nim wówczas wzmianek. Omawiana budowla powstała
więc najpewniej już po II pokoju toruńskim. Być może było to wynikiem doświadczeń wojennych,
kiedy to mieszkańcy Iławy opowiedzieli się przeciw zakonowi^60 , w związku z czym ten postanowił
wzmocnić swe panowanie nad miastem poprzez wzniesienie obronnej siedziby swego przedstawi-
ciela. Nie można wszakże wykluczyć, iż do realizacji obiektu doszło dopiero w XVI stuleciu (może
z inicjatywy Paula Fasolta). Budowla ta, jak się wydaje, posiadała odmienną formę od tej uchwy-
conej w 1620 roku, powstała bowiem jako założenie o walorach obronnych. Ostateczną odpowiedź
na pytanie o jej pierwotny kształt przyniosą badania terenowe obiektu.
(^59) Na ten temat por. obszernie: Marian Biskup, Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, Warszawa 1967,
s. 309, 337, 365, 451, 456, 466, 469, 486–488, 501, 504. 60
Ibidem, s. 277, 287.