ahlak anlayışında, Tanrı istediği için değil, “insanlık” gerektirdiği için ahlaklı
olunur.
Dinsel fikir ve bilgiler, bilimsel ve felsefi yöntemlerle anlatılamaz ve öğretilemez.
Çünkü dinsel adı verilen malzemenin çoğunluğunun eskiden sistemsiz akılla ve
bilimle üretildiklerinden çağımızın sistemli biliminde ve felsefesinde yeri yoktur.
Deontolojik (Ödevci) Etik
Karşılıksızlık
Çağdaş etik, deontolojik yani ödevci etiktir. Deontolojik Etik sonuçtan ziyade,
doğru eylem problemi üzerinde durur. Ahlaki eylemin doğruluğu ya da
yanlışlığının, eylemin sonuçlarından bağımsız olarak, onun bir takım ahlaki ödev
ya da eylem kurallarını yerine getirip getirmemesi tarafından belirlendiğini öne
sürer.
Ahlakta eylemin sonucundan ziyade, eylemin temelindeki niyet, ilke ve
gerçekleştirdiği ödevin önemli olduğunu öne sürer. İnsanın, akıllı ve sorumlu bir
varlık olarak yerine getirmek durumunda olduğu bir takım ödevleri bulunduğu
düşüncesindedir. Ahlakın temeli ödevdir.
Deontolojik ahlakın iki özelliği vardır; özgürlük ve ahlakın kaynağının “insan”
olmasıdır. Özgürlük, ahlakın insan dışında her hangi bir şey tarafından
belirlenmemesidir. Sekülerdir. Sekülerlik; nötrlüktür.
Kant’ın Ahlakı
Deontolojik ahlakın kurucusu Kant (1724-1804)’tır. Kant’ın ödev etiği, deontolojik
etik anlayışının iyi bir örneğidir. Sonuç yerine, doğru eylemi, ahlak yasasının
varlığı olarak kabul eder. Doğru eylem, ödevden dolayı yapılan, ahlak yasasına
uygun olan eylemdir.
Ödevler; insan, akıl ve irade sahibi olmanın yükümlülükleridir. Bu bir ahlak
yasasıdır. Bu yasanın en önemli özelliği, evrensel olması ve istisnasız herkes için
geçerli olmasıdır.
Ödev; yapmayı, yerine getirmeyi kendi isteğimizle üstlendiğimiz, sorumluluğunu
üzerimize aldığımız bir buyruktur. Yani ödev insana başkası tarafından değil,
bizzat insanın kendisi ve kendi vicdanı tarafından verilir. İnsan kendi ödevini
kendisi oluşturur. Kant bu düşüncesiyle, insanların kurallara her şartta uymalarını
öngörür.
Örneğin, trafik polisinin olduğu bir yerde, kırmızı ışık yanınca duran araba
sürücüsü, trafik polisi olmadığı zaman da hatta gecenin ortasında, etrafta hiç
kimse yokken bile ödev ahlakının gereği olarak kırmızı ışıkta durabilmelidir.
Ya da toplum içinde esnerken ağzımızı nasıl elimizle kapatıyorsak, hiç kimsenin
olmadığı bir ortamda da esnerken yine elimizle ağzımızı kapatabilmeliyiz. Kant'a
göre insanlarda bir iyilik iradesi vardır. Bu irade de davranışları menfaat
gözetmeksizin ortaya koymanın ta kendisidir.
Kant a göre; koşulsuz buyruğun temelinde üç ilke vardır:
1- Öyle davran ki davranışın temelindeki ilke, tüm insanlar için geçerli olan
evrensel ilke veya yasa olsun. 2- Öyle davran ki insanlığı, kendinde ve