Bas Haring is hoog
leraar ‘publiek begrip
van wetenschap’ aan de
Universiteit Leiden en
noemt zichzelf ‘volks
filosoof’. In een inter
view in de Volkskrant
(overgenomen door
De Morgen) heeft hij het
over het behoud van
biodiversiteit. Volgens
Haring kan de natuur
best wel wat soorten
missen. De interviewer
repliceert dat de kap van
het regenwoud proble
matisch kan worden,
aangezien massa’s van
onze geneesmiddelen
gebaseerd zijn op plant
aardige stoffen die in dat
regenwoud voorkomen.
Haring reageert daarop
met zijn lapidaire uit
spraak over de top 10
van medicijnen. Het is
niet meteen duidelijk of
hij het alleen over het
voorschrijfgedrag van
Nederlandse artsen
heeft.
Voor België houdt
het RIZIV gedetail
leerde gegevens bijover de voorgeschre
ven medicijnen. Gwen
Muylaert, woord
voerster van Bond
Moyson, sprokkelde
bij de experts van het
socialistische zieken
fonds wetenschappe
lijke toelichting. Uit de
RIZIVcijfers (2017)
blijkt dat in de top 10
drie statines staan,
cholesterolverlagende
middelen die worden
voorgeschreven tegenhart en vaatziekten.
De werkzame stof daar
van komt oorspronke
lijk van schimmels. Veel
van de vaak voorge
schreven antibiotica
komen ook van schim
mels. Twee andere me
dicijnen in de lijst zijn
protonpompremmers,
chemische varianten
van een lichaamseigen
cel. Twee middelen zijn
bètablokkers (bloed
drukverlagers) die vol
ledig chemisch gemaakt
worden op basis van li
chaamseigen fysiologi
sche mechanismen. Een
ander middel in de lijst- metformine – wordt
uit een kruidachtige
plant gehaald die vanuit
het MiddenOosten ver
spreid is over onder an
dere Europa. De experts
van Bond Moyson wij
zen erop dat het vaakst
voorgeschreven genees
middel nog altijd aspi
rine is. De oorsprong
daarvan gaat terug tot
de Romeinen, die wil
genbladeren gebruikten
tegen pijnlijke gewrich
ten. Begin negentiendeeeuw ontdekte men dat
wilgenblad salicylzuur
bevat, wat goed werkt
tegen pijn en koorts,
maar ook maagstoornis
sen veroorzaakt. Daar
zochten Duitse chemici
een oplossing voor met
acetylchloride, en zo
werd uiteindelijk ace
tylsalicylzuur (aspirine)
geproduceerd. Papaver
had daar niets mee te
maken. Een bekende
bloeddrukverlager
werd ooit ontdekt in het
gif van een Braziliaanse
adder. Paarden en
schapenmiddelen ko
men niet voor in de top
lijst.Wat apothekers het
vaakst verkopen wijkt
af van de RIZIVlijst,
want er zijn ook ge
neesmiddelen die het
RIZIV niet terugbetaalt
en medicijnen die zon
der voorschrift te koop
zijn. Lieven Zwaene
poel van de Algemene
Pharmaceutische Bond,
de beroepsfederatie
van Belgische zelfstan
dige apothekers, noemt
de bewering van Haring ‘behoorlijk ver
naast de feiten’. ‘Er
bestaan inderdaad ge
neesmiddelen van
dierlijke oorsprong. Zo
werd insuline vroeger
uit varkens gehaald en
werden ook bepaalde
hormonen uit paar
denurine gezuiverd.
Maar dan spreek je echt
wel over farmaceu
tische archeologie.
Opioïden zijn bij de
vaakst gebruikte ge
neesmiddelen en die
zijn inderdaad losjes
verwant met papaver.
De basiskennis komt
van die plant, maar
vandaag is de over
grote meerderheid van
die middelen een syn
thetisch derivaat waar
van de molecule alleen
nog een beetje verge
lijkbaar is. Tot de jaren
zeventig haalde men
inspiratie uit de natuur,
maar die tijd is voor
bij.’CONCLUSIE
De uitspraak van Bas
Haring is volgens
experts veel te kort
door de bocht en riekt
zelfs naar ‘farmaceuti-
sche archeologie’.
Knack beoordeelt de
stelling daarom als
grotendeels onwaar.- Op Knack.be/Factchecker
vindt u links naar de onder
zoeken en andere bronnen
die voor dit artikel zijn
gebruikt. - Krasse uitspraak,
straf cijfer of dito feit in
de actualiteit gezien?
Stuur uw vraag
met exacte bronvermelding
van het citaat naar
[email protected]
21 AUGUSTUS 2019 61BELGIË
‘De 10 vaakst voor
geschreven genees
middelen komen al
lemaal van papavers,
schapen en paarden’
Door JAN LIPPENS, illustratie STEVE MICHIELSFACTCHECKER
➜ ONWA AR
➜ GROTENDEELS ONWAAR
➜ GROTENDEELS WAAR
➜ WAARBas Haring in de Volkskrant