CULTUUR
vandaan dat we net op tijd
iets zullen uitvinden dat ons
voor een ramp zal behoeden?
Waarom kijken we niet op een
flinterdunne manier naar die
werkelijkheid van de klimaat
opwarming? ‘De dingen zijn
vergankelijk, onderling afhan
kelijk en het zal altijd lastig of
onbevredigend zijn.’ Dan heb
ben we alvast een beter plat
form om te spreken over wat
zich nu voordoet. Dan hoeven
we geen energie meer te ver
spillen aan dieptewaarheden
over God, de mens, de econo
mie of de wereld. En kunnen
we eindelijk het tij proberen
te keren. lom de atmosfeer te verzieken.
Laat de temperatuur vijf gra
den stijgen en we zitten tot
over onze oren in de ellende.
Maar dat besef van de flinter
dunheid van ons leven lijkt
ons niet eens te raken. Ik vind
dat onbegrijpelijk.
Hoe moeten we volgens u
met de aarde omgaan?
HANNES: Ik kan niet zeggen
dat ik in mijn boek oplossin
gen aanreik, wel de woorden
schat om flinterdun naar de
werkelijkheid te kijken. En
misschien zitten er ook een
paar tips in om het daad
werkelijk anders aan te pak
ken. Verlichting, bevrijding,
zingeving, authenticiteit,
verbinding: al die grote ver
zuchtingen kun je vinden
door de oppervlakkigheid te
omarmen. En met ‘oppervlak
kigheid’ bedoel ik: durven
toe te komen met de ver
schijnselen zoals ze zich aan
dienen.
Bent u optimistisch over de
toekomst?
HANNES: (lange stilte) Soms.
Tijdens het schrijven van het
hoofdstuk over ecologie heb
ik drie weken niet geslapen.
Tezelfdertijd is 2019 een
opmerkelijk jaar. Door de
scholierenopstanden stond
het klimaat plots in het mid
delpunt van de belangstel
ling. Dat geeft mij hoop. Nu
moeten we dringend actie
ondernemen en onze oude
diepteideeën loslaten zoals:
‘Zolang God ons gunstig
gezind is, kan ons niets over
komen.’ Want die overtui
ging leeft nog altijd onder
klimaatnegationisten. Of: ‘De
vrije markt en de technologie
zullen ons redden.’ Waar
halen we die gekke gedachteeren en herkauwen, of heb
ben we iets helemaal anders
nodig? Staan we voor ‘the
dawn of a new era’? Of we
het nu willen of niet, de kli
maatkwestie drukt ons met
onze neus op die andere tijd.
Die nieuwe tijd wordt
apocalyptisch?
HANNES: Hopelijk niet. De
klimaatverandering is onte
gensprekelijk ons grootste
probleem. Ik vond de reacties
van de politieke klasse op de
klimaatmarsen van de scholie
ren verrassend krampachtig.
Zowel de linkse als de rechtse
partijen zijn geworteld in
dezelfde oude dieptelogica: de
economie is de essentie en al
de rest is bijzaak. Wij hebben
de natuur uit ons hart verban
nen, terwijl het klimaatpro
bleem van ons eist dat we het
ecologische eindelijk ernstig
nemen. Zonder de natuur stel
len we niets voor. De scheten
van onze veeteelt volstaan alwordt het makkelijker om
geëngageerd en liefdevol in
het leven te staan.
Is uw boek een visie op hoe
we het best omgaan met de
zinloosheid van ons
bestaan?
HANNES: Daar komt het wel
op neer. De titel Leven in het
nu lijkt aan te sluiten bij veel
andere pleidooien om het
bestaan te aanvaarden zoals
het is, want ‘dan komt alles in
orde’. Vergeet het. Mijn titel is
een plaagstoot: mijn boek is
net een pleidooi tégen dat
soort van pseudomystieke
aanvaarding. Ja, neem eerst de
tijd om goed te kijken naar
wat er aan de hand is. Maar
wie écht aanvaardt, blijft
daarna niet bij de pakken
neerzitten. Na een rondje aan
vaarden kun je maar beter
ingrijpen en de toestand pro
beren te verbeteren.
De vraag is dan: kunnen
we oude ideeën blijven kopi
‘Als álles vergankelijk is,
verdwijnt de hiërarchie en kunnen
we meteen ook
beter zorg dragen voor alles.’Tom Hannes,
Leven in
het nu. Een
filosofische
zoektocht,
Uitgeverij
Polis, 444blz.,
25 euro.TOM HANNES➜ 1970 geboren in
Antwerpen ➜ Studie
Germaanse talen aan
de KU Leuven ➜ Was
lange tijd zenmonnik
➜ Is therapeut, theater
maker en auteur ➜ Boe
ken o.a. Zen of het konijn
in ons brein, De vijf
gezichten van angst,
Leven in het nu.