48 31 JULI 2019 — WWW.KNACK.BEten de grond. Een sensatie die ik
verrukkelijk bleef vinden. En altijd was er
wel iemand die op zijn gitaar Dock of the
Bay van Otis Redding speelde.
Ik schreef het refrein met krijt op de
kaaimuren, toen daar nog geen GAS-boete
voor werd uitgedeeld: ‘Watchin’ the tide,
roll away, I’m sittin’ on the dock of the bay,
Wastin’ time.’
Ook al ligt uw stad niet echt in een baai, het was de sound-
track van die jaren, van die plek ook.I
k ging er ook om een andere reden heen. Net achter het
Steen was een heerlijk café, De Muziekdoos. Ik deed dan de
vervallen houten deur open. Binnenin zag het er wat sjofel uit,
maar er was wel een vrij podium.
Stef Kamil Carlens en Tom Barman speelden er toen ze nog
jong waren, lang voor de roem. En ze waren lang niet de
enigen. Er kropen muzikanten van overal het podium op, uit
Napels, Stockholm of Guadalajara. Allemaal aangespoeld in de
havenstad Antwerpen.
Ze zongen vaak geweldig, soms luid, soms vals. Maar
Etienne, de baas van De Muziekdoos, dekte veel toe. In mijn
herinnering had De Muziekdoos ook geen sluitingsuur. Als
Etienne moe was en iedereen buiten wilde krijgen, draaide hij
gewoon klassieke muziek.
De buurt rond het Steen was onze eigen Greenwich Village,
en De Muziekdoos onze versie van The Bitter End. Een ruige
muziekkroeg zonder wetten of zeden, zoals elke havenstad er
wel een heeft.T
ot De Muziekdoos op een dag verhuisde en daarna sloot.
Eerst dacht ik dat het de normale gang van zaken was.
Cafés komen en gaan.
Wat later moest ook het Volkskundemuseum sluiten van de
stad. Dat gebeurde op een nogal dramatische manier. De
conservatrice pleegde zelfmoord in haar eigen museum, omdat
ze geen heil zag in de plannen van de mannen van ’t Schoon
Verdiep. En nog later werden ook de mannen van het Scheep-
vaartmuseum uit het Steen gejaagd.
Ik zag hoe het
hart van uw stad
veranderde. Van
het centrum van
een havenstad naar
een toeristenzone
die permanent naar
bier, suikerspinnen
en popcorn rook.
Het was mijn
wijk niet meer.
Alleen de bank van
de reuzen bleef een
wild stuk poëzie,
dat de toeristen nog niet ontdekt hadden. En die ene
kerselaar met zijn bloesems in de lente, ook niet.E
en paar maanden geleden liet u de kerselaar
omhakken. U gunde hem zelfs zijn laatste bloe-
sem niet – er staan natuurlijk al genoeg oude, sym-bolische bomen in uw stad.
Ook de bank van de reuzen verdween,
er ligt nu beton over de poëzie. En rond
het Steen staan stellingen. Er plakt een
groot plakkaat op: ‘Het Steen wordt met
de steun van de Vlaamse overheid omge-
vormd tot een toeristisch onthaal- en
bezoekerscentrum met cruiseponton. Bud-
get: 774.2000euro, inclusief btw.’
Tot mijn verbijstering liet u de hele achterkant van de
burcht slopen. Het deel dat er achteraf is bijgebouwd, dat is
waar. Maar toch. Er komt straks een nieuwbouw – een ‘beton-
nen bunker’ noemde oud-burgemeester Bob Cools het niet
onterecht – en een spuuglelijk knalgeel-grijs ponton.
Eerst dacht ik dat De Zwarte Madam niet alleen Lambik,
maar ook u in haar macht had. Ik dwaalde. Er was niets
raadselachtigs aan, het was een logische stap. Het pretpark
Antwerpen had nog een openingspoort nodig. Een kassa. Nog
even en de toeristen vragen u naar de openingsuren van uw
stad. Zoals ze nu al doen in Venetië.M
ijnheer Kennis, ik spot niet met hen. Ik was zelf vaak
een toerist. Mijn beste dagen bracht ik door in Rome en
Parijs. Ook steden die kraken door de toeristen, zoals zowat
het hele oude continent.
En toch is er een verschil. De stadsbesturen daar capituleren
niet. Toeristen zijn er welkom, maar ze moeten hun plaats
kennen. Het erfgoed wordt er niet aangepast voor hen. Stel dat
uw collega in Venetië morgen de achterkant van het Doge-
paleis laat afbreken om er een belevingscentrum voor te zetten.
Waar ‘toeristen goed ontvangen kunnen worden. First call.’
Dat zullen ze niet doen in Venetië, mijnheer Kennis. Ze
houden daar namelijk van hun stad.
Na al die lunches zou u uw toeristen ook beter moeten ken-
nen. Hun tijd is uitermate schaars. En allemaal willen ze een
foto op Instagram plaatsen die niemand maakte. Er zitten echte
fundamentalisten bij. Mensen die op vakantie gaan naar Tsjer-
nobyl of het land van Kim Jong-un.
Maar ook in uw stad willen ze dingen beleven. Ze willen de
Zoo zien, De Dulle Griet van Bruegel betasten, of de wereld van
Plantin-Moretus
ruiken.
En misschien
willen ze zelfs
gewoon langs het
water wandelen. Of
onder een oude
kerselaar dutten.
Of dat prachtige
gedicht ‘Welkom
Pierewaaiers’ lezen,
dat Peter Hol-
voet-Hanssen daar
voor kaaienkuiers
op de muren had gekrast. ‘Zittend op de water-
keringsmuur, droom ik van een muur die het tij van
de wereld keert.’Z
elfs dat gaat niet meer, want de woorden worden
op dit moment kapotgeklopt. Maar er komt dus‘Uw stad heeft
haar havenziel
verloren, mijnheer
Kennis.’
‘U rooide die ene
oude, symbolische
kerselaar. Er staan
natuurlijk
al genoeg bomen
in uw stad.’2018 2019