insanların hepsine birden ümmet adı verilir. O halde
müslümanların toplamı da bir ümmettir. Yalnız dil#de ve
harsta bir olan millet topluluğu ise bundan ayrı bir şey#dir.
6 — Fertçilere göre, millet bir adamın kendisini içinde
saydığı her hangi bir toplumdur. Gerçi, kişi kendini
görünüşte şu veya bu topluma bağlı saymayı özgürlük
sanır. Oysa, kişilerde böyle bir özgürlük ve bağımsızlık
yoktur. Çünkü insanlardaki ruh, duygularla fikirlerden
ibarettir. Yeni psikoloji bilginlerine göre, esas olan duygu
hayatımızdır, düşünce hayatımız ona aşılanmıştır. Demek ki,
ruhumuzun normal bir halde bulunabilmesi için, düşün-
celerimizin, duygularımıza tamamen uygun olması gerekir.
Düşünceleri duygularına uymayan ve dayanmayan kişi ruh
bakımından hastadır. Böyle bir adam hayatta mesut
olamaz.
Meselâ duygu yönünden dindar olan bir genç, kendisini
fikren dinsiz sayarsa, ruhsal bir dengeye sahip olabilir mi?
Şüphesiz, hayır! Bunun gibi, her kişi duyguları aracılığı ile
belirli bir millete mensuptur. Bu millet, o kişinin, içinde
yaşadığı toplumun bütün duygularını eğitim yoluyla almış,
tamamiyle ona benzetmiştir. O halde bu kişi ancak bu
toplumun içinde yaşarsa mesut olabilir. Başka bir toplumun
içine giderse sıla hastalığına uğrar, hastalanır, duygu
yönünden bağlı bulunduğu toplumun içine gitmek için
hasret çeker. O halde, kişinin, istediği zaman, milletini
değiştirebilmesi kendi elinde değildir. Çünkü, milliyet de
apaçık bir gerçektir. İnsan milliyetini, cahillik yüzünden
tanıyamamışken, sonradan araştırma ve irdeleme yoluyla
bulabilir. Fakat bir partiye girer gibi, sırf iradesiyle şu veya
bu millete dahil olamaz.
O halde, millet nedir? Irka, kavmiyete, coğrafyaya, siyasete
ve iradeye ait kuvvetlere üstün gelerek, onlara hüküm
sürecek başka ne gibi bir bağımız vardır?