Kształt artystyczny herbów
._--------------------------IDzwiązku z tym, żeodpołowyXVlllw.doprzełomu XIX/XXw.sztuka
heraldyczna przeżywała głęboki kryzys,niektóre herby miejskie z tego okresu mają nie-
wielewspólnego z heraldyką, a wiele dalszych mabardzo złerysunki. Wbrew regule, że
figury heraldyczne mająbyćstylizowane i płaskie, przedstawiano jewformie zbliżonej
dorzeczywistej z cieniowaniem podkreślającym trójwymiarowość. Wśród herbów nada-
wanych miastom polskim zaczasów królaStanisława Augusta Poniatowskiego byłyi ta-
kie,naktórych godło występuje natarczy okrągłej (rys.119),chociaż taki kształt tarczy
jest typowy tylkodlaAzjii amerykańskich Indian.
Później byłokreszaborów, a wokresie międzywojennym teżniewiele sięwtejdzie-
dzinie zmieniło, gdyżnowoczesna heraldyka nawiązująca wstylizacji dopóźnego go-
tyku niezdołała siędobrze rozwinąć. Wczasach PRLheraldyka byłajedną z nauk wy-
klętych, a władze, kierując sięmotywami ideologicznymi, zmieniły wiele dawnych
herbów lubjeuszczerbiły.Nowym miastom nadawano emblematy (bowiększość z nich
trudno nazwać herbami) o treści socrealistycznej lub pseudopatriotycznej (takzwany
orzeł piastowski), całkowicie ignorując miejscową historię i tradycję.
Obecnie decyzje wsprawie herbów miejskich i gminnych podejmuje lokalny sa-
morząd, odktórego trudno wymagać, byznał reguły heraldyki i estetyki. Dlatego wie-
le samorządów, zanim podjęły decyzję o ustaleniu oficjalnego wzoru herbu miasta, sko-
rzystało z konsultacji z heraldykami i artystami plastykami, dziękiczemu miasta temo-
gąsięposzczycić prawidłowymi i pięknymi herbami. Większość jednak nawet niewie-
działa, dokogo sięwtejsprawie zwrócić. Takwięc albo powierzano wykonanie herbu
lokalnym artystom (ale nieznającym sięnaheraldyce), albowykonywano jewewła-
snym zakresie. Wwiększości wypadków przyniosło toopłakane skutki.
Ponieważ wwielu miastach nie'Ustalono jeszcze oficjalnych wzorów herbów, a co-
razwięcej gmin pragnie ustanowić swój herb, warto przypomnieć podstawowe zasa-
dyi definicje orazprzedstawić przykłady, czegonależy unikać.
Herbto godło (godła) natarczy herbowej, a więc godła niemogą występować po-
zatarczą, jaknarysunku 122.
Godłamuszą wypełniać tarczę, leczniedochodzić dojejbrzegów, orazmuszą byćna-
rysowane zgodnie z regułami stylizacji heraldycznej i barwione zgodnie z zasadą alterna-
cjibarw. Odstępstwa odtychregułznajdziemy nawet wbardzo wielu niedawno ustalo-
nychoficjalnych wzorach herbów miast, pieczętujących siętymi herbami odwielu stuleci.
Wopisie wblazonie należy stosować język heraldyczny. Zewzględu nabogactwo
terminów i wysoki stopień precyzji określeń należy wtejsprawie kontaktować się
ss