Finansal Ekonomi

1. Ünte - Fnansal Sstem ve İşleyş 9

aracılar, fnansal pyasalarda ortaya çıkan asmetrk blg sorununun çözümünde de

öneml görevler üstlenmektedr. Bütün bunların dışında fnansal aracıların yerne

getrdkler lave br takım fonksyonları daha bulunmaktadır. Bunlar vade ayar-

lama, mktar ayarlama, rsk azaltma ve fnansal danışmanlık gb fonksyonlardır.

Bu kurumlar genellkle, sundukları ürün ve hzmetlern bağlı olduğu sektörün

kapsadığı alana göre sınıandırılmaktadır. Bu bağlamda fnansal aracılar, faalyet

gösterdkler pyasalara göre para ve sermaye pyasası aracıları olarak k gruba

ayrılmaktadır. Ancak teorde para ve sermaye pyasaları kurumları olarak sınıf-

landırılan fnansal aracıları, uygulamada bu kadar kesn sınırlar çnde ayırmak

zordur. Çünkü bazı fnansal aracıların şlev gördükler pyasalar ayrı ken, bazı

fnansal aracılar her k pyasada da şlev göreblmektedr.

Fnansal Araçlar

Fonların, arz edenlerden fon htyacı olanlara (talep edenlere) aktarılması sıra-
sında, sahplk ve el değştrme olgusunu kanıtlayacak çeştl belgelere htyaç du-
yulmaktadır. Fnansal sstemde fon sunanlar, devrettkler fonların karşılığında,
fon talep edenlerden çeştl belgeler stemektedrler. Bu belgelere fnansal araç
denlmektedr. Aynı zamanda fnansal araçlar, fonların aktarılması sırasında, ak-
tarılan fonlar üzernde br ortaklık hakkı doğuran ya da alacağı temsl eden yazılı
belgelerdr.
Fnansal sstemn şleyş sürecnde, alacak ve mülkyet lşklern yansıtan f-
nansal araçlar, fon fazlası veren kesmlern fonlarını açık veren kesmlern kul-
lanımına sunulmasında öneml br rol üstlenmektedrler. Fonların aktarımı, fon
sahpleryle kullanıcılar arasında, brncl araçların el değştrmes yoluyla doğru-
dan yapılabldğ gb, aracı kurumların kaynakların kullanım aşamaları arasın-
dak aracılığı yoluyla, dolaylı olarak da gerçekleşeblmektedr. Aracı kurumların
yarattığı dolaylı varlıklar, bu aktarmanın araçları olmaktadır.
Fnansal sstemde brbrnden farklı özelklere sahp çok sayıda fnansal araç
bulunmaktadır. Bunlar şlem gördükler pyasalara bağlı olarak para pyasası araç-
ları ve sermaye pyasası araçları olarak genel br sınıandırmaya tab tutulmak-
tadır. Bu araçların neler oldukları ve sstemn şleyş çndek roller, lerleyen
bölümlerde ayrıntılı olarak ncelenecektr.

Yasal ve Kurumsal Düzenlemeler

Fnansal sstemn etkn çalışması ve ekonomk gelşmeye destek olablmes çn
stkrar çnde çalışması gerekmektedr. Br ekonomde fnansal sstemn sağ-
lıklı çalışmasının kurallar, denetm ve yaptırımlar gb üç temel belrleycs bu-
lunmaktadır. Dğer yandan fnansal sstemn etknlğ onun tam br açıklık ve
güven çersnde şlemes le mümkündür. Bu bağlamda sstemn şleyşn dü-
zenleyecek ve ortaya çıkacak sorunların çözümünde yararlanılacak çeştl yasal
ve kurumsal düzenlemelere htyaç duyulmaktadır. Devlet, ekonom poltkaları
doğrultusunda hazırlayacağı kanun ve yönetmelklerle, fnansal sstemn huku-
k çerçevesn belrleyp, şleyşn düzenler ve denetleme kurumları aracılığı le
sstem denetm altında tutar. Böylelkle, sstem çnde şlem yapanların doğru
blg alma hakkı dahl her türlü hakkı korunarak sstemn düzgün ve stkrarlı
şlemes sağlanır.
Fnansal stkrar k koşulun gerçekleşmesne bağlıdır. Bunlar;
• Finansal aracıların sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini yerine getir-
melerne mkan verecek yüksek derecede güvenn olması,

Fnansal araçlar, fonların

aktarılması sırasında, aktarılan

fonlar üzernde br ortaklık

hakkı doğuran ya da alacağı

temsl eden yazılı belgelerdr.

Fnansal sstemn etknlğ

onun tam br açıklık ve

güven çersnde şlemes le

mümkündür. Bunun yanında

fnansal sstemn etkn ve

sağlıklı çalışmasının kurallar,

denetm ve yaptırımlar

gb üç temel belrleycs

bulunmaktadır.