76 Menkul Kıymet Yatırımları
loglar, bu varsayımların eksik varsayımlar olduklarını ve insanların gelecekle ilgili ön-
görülerinde akılcı davranmayabileceklerini biliyorlardı. Başlangıçta, davranışsal finansa
ön yargılı yaklaşılmıştır. Ancak, özellikle son bir kaç finansal krizle birlikte psikoloji ve
duyguların finansal kararlar üzerindeki etkisine ilişkin kanıtlar ortaya çıkmaya başlayınca
davranışsal faktörler göz önüne alınmaya başlamıştır.
1979’da, bir psikoloji profesörü olan Daniel Kahneman’ın insan sezgileri ve karar alma
süreçleri üzerine başlattığı çalışmalar, ekonomi ve finans alanında da çok etkili olmuştur.
Bu çalışmalar büyük ölçüde davranışsal finans modellerinin temellerini oluşturmuştur.
Bu çalışmalarla, yatırımcıların rasyonel olduğu fikrini benimseyen ve seçimlerine ilişkin
sistematik yaklaşımlar öneren klasik ekonomi anlayışı tartışılır hâle gelmiştir. Yatırımcı-
ların karar alırken mantıklı davranmadığı ve olasılık hesaplarını doğru yapıp buna göre
kararlarını şekillendirmediği bulgulanmıştır. Yani Kahneman’ın ortaya koyduğu bulgular,
yatırımcıların kararlarında, olasılık hesapları yerine kestirme yolların, psikolojik sezgile-
rin ya da yatırımcıların içinde bulunduğu psikolojik yapının etkili olduğunu ortaya koy-
muştur.
Piyasalarda meydana gelen pek çok anomalinin nedeninin insan psikolojisinden kay-
naklanabileceği göz önüne alınarak ya da karar alma süreçlerine psikolojik faktörlerin de
eklenmesiyle davranışsal finans ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda davranışsal finans; psikolo-
ji, sosyoloji, antropoloji bilimlerinden türetilmiş, insan davranışlarına dayanan kuramlar-
dan yararlanarak finansal piyasaların davranışlarını anlamaya çalışır. Davranışsal finansın
temeli, finansal piyasaların davranışları hakkındaki bilginin geliştirilmesinde yararlı ola-
bilecek bu üç sosyal bilimden türetilen prensiplere dayanır.Davranışsal Finansın Tarihsel Gelişimi
Psikolojide yeni bir yaklaşım olarak davranışçılık 1913 yılında, John. D. Watson tarafından
ortaya atılmıştır. Araştırmacı psikoloji alanında en ilginç bilimsel çalışmalarını, doğrudan
gözlemlenebilir uyarıcılar ve yanıtlar üzerine yapmıştır. Araştırmacı, davranışı belirleyen
faktörlerin içsel eğilimler yerine dış çevre olduğunu ortaya atmıştır.
Davranışçılık, 1900’lü yıllardan beri psikolojide bilinen bir yaklaşım iken, davranışsal
finansın temeli de aslında çok yeni değildir. Adam Smith’in az bilinen bir kitabı olan Ah-
laki Düşünce Kuramı’na kadar dayandırılabilir. Bu kitabında Smith, insan psikolojisine
vurgu yapmaktadır. Örneğin Smith, “iyi bir durumdan kötü bir duruma geçtiğimizde acı
çekiyoruz. Daha sonra tekrar kötü durumdan iyi duruma geçtiğimizde mutlu oluyoruz”
demektedir. Bu davranışsal finansta yer alan zarar fobisi nedeniyle riske girememe duru-
mu ile ilişkilendirilebilir.
Ekonomide, dolayısıyla finansta psikoloji yaklaşımının reddedilmesiyle, yapılan bi-
limsel çalışmalarda, insan doğasının homo-economicus (ekonomik motivasyonlara göre
hareket eden rasyonel insan) olduğu varsayımını kabul eden neoklasik devrim başlamış-
tır. Yirminci yüzyıl baslarında Keynes, Irving Fisher ve Vilfredo Pareto gibi yazarların
çalışmalarıyla tartışılmaya başlanan davranışsal finans, bu yüzyılın ortasına kadar itibar
görmemiş ve dikkate alınmamıştır.
Son yıllara kadar finans alanındaki birçok çalışma, insanların tüm yatırım kararların-
da, mevcut bilgiyi akılcı ve doğru bir şekilde dikkate aldığı fikrine dayanmaktadır. Fakat
finans alanındaki deneysel çalışmalar insanların karar verme sürecinde, sınırsız rasyonel-Geleneksel finans teorisi
yatırımcıların rasyonel olduğu
ve daima kendi çıkarları
doğrultusunda hareket
edeceklerini varsayar. Ne var ki
gerçekleşmeler bunun aksini
ortaya koymaktadır. Yatırımcı da
diğer herkes gibi çoğunlukla insan
tabiatının özelliklerine sahiptir.
1979’da, bir psikoloji profesörü
olan Daniel Kahneman’ın insan
sezgileri ve karar alma süreçleri
üzerine başlattığı çalışmalar,
ekonomi ve finans alanında da
çok etkili olmuştur. Bu çalışmalar
büyük ölçüde davranışsal
finans modellerinin temellerini
oluşturmuştur.