Çözümlü Sorular
Palme Yayınevi- Esma öğretmenin “Limon suyunun
özellikleri nedir?” sorusuna;
I. Mermer yüzeyi aşındırır.
II. Metal yüzeyi aşındırmaz.
III. Asidik özellik gösterir.
yukarıda verilen cevaplardan hangile-
ri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve II D) I ve III
E) I, II ve III - Aşağıdaki maddelerden hangisinin
içerdiği bileşik yanlış verilmiştir?
Madde İçerdiği bileşik
A) Çilek Folik asit
B) Limon suyu Sitrik asit
C) Portakal Askorbik asit
D) Elma Formik asit
E) Üzüm Tartarik asit - I. Asit ve bazların tanınmasında kulla-
nılan maddelere __ denir.
II. Kırmızı turnusolun rengini maviye
çeviren maddeler __ özelliği
gösterir.
III. Kırmızı lahana olarak kullanı-
labilen bitkilerden biridir.
IV. Kuzukulağı bitkisinden elde edilen
ve en yaygın kullanılan ____ tur-
nusoldur.
V. Sulu çözeltileri ekşi olan maddeler
____ özelliği gösterir.
Buna göre, yukarıdaki cümlelerde
boş bırakılan yerlerden kaç tanesine
“indikatör” kelimesi yazılır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Asitleri ve Bazları Tanıyalım
Asitlerin ve Bazların Özellikleri
Asit ve baz kavramları ile ilgili günlük yaşamımızda oldukça sık karşılaşırız. Asitlerin ve
bazların sahip oldukları farklı özellikleri duyu organlarımızla algılarız ve böylece maddeleri
birbirinden ayırırız. Genellikle aşındırıcı ve tahriş edici olarak bilinen, aynı zamanda da yiye-
cek ve içeceklerimizin pek çoğunun yapısında bulunan ve asit özelliği gösteren maddeler
de tatlarının ekşi olmasından anlaşılır. Yani asit özelliğine sahip maddelerin tatları ekşidir ve
turnusol kağıdını kırmızı renge dönüştürürler. Bunlardan bazılarındaki ekşiliğin nedeni limon
suyunda sitrik asit, sirkede asetik asit, elmada maleik asit, çilekte folik asit, portakalda
askorbik asit, üzümde ise tartarik asit bulunmasıdır.
Ayrıca asitlerin bazı maddeleri aşındırma özelliği vardır. Örneğin limon suyu ve sirke mermer
yüzeyi aşındırırken metal yüzeyi aşındırmamıştır. Bu nedenle asitler daha çok cam veya plastik
kaplarda muhafaza edilir. Asitlerin aşındırma özelliğinin olması, insanlar için hem hayati önem
taşır hem de zararlıdır. Proteinlerin midemizde sindirilebilmesi için hidroklorik asidin aşındırma
özelliğinin olması gerektiğinden hayati önem taşır. Ancak asidik özelliği olan yiyecekler dişleri-
mizi aşındırarak çürümeye neden olduğundan zararlıdır. Asitlerin yakıcı ve tahriş edici özellikleri
de vardır. Karınca ısırdığında yakıcı bir acı hissetmemizin nedeni, karıncanın salgısındaki formik
asittir. Isırgan otuna dokunduğumuzda hissettiğimiz acının nedeni de formik asittir.
Öte yandan diş macunu, kabartma tozu, kireç suyu, mer-
Hergün diş fırçalama sırasında
kullandığımız diş macunu bazik
özelliktedir.mer, yemek sodası, sabun, çamaşır sodası ve amonyaklı su
gibi temizlik malzemeleri, kostik ve kireç gibi endüstride kul-
lanılan bazı maddeler ise baz olma özelliği taşır. Baz özelliği
gösteren maddelerin tatları acıdır. Ayrıca ele kayganlık hissi
verirler ve turnusol kağıdını mavi renge dönüştürürler.
Asit ve bazların yaygınlığı bu kadarla sınırlı değildir. Bitkile-
rin çiçeklerinin renklerinde bitkinin yetiştiği toprağın asitliği ya
da bazlığı önemlidir. Asitli topraklarda sadece mavi ortanca,
nötr veya bazik topraklarda ise sadece pembe ortanca ye-
tişmesi, bitkilerin rengini belirleyen bileşiklerin asit ve bazlara
duyarlı olduğunu gösterir.
Aynı şekilde lahana, çay ve üzüm yaprakları da bitkilerin
yetiştiği toprağın asit/baz özelliğine göre renk değişikliğine uğrar. Örneğin kırmızı lahana su-
yuna asidik bir madde (havuç suyu gibi) eklenirse karışımın rengi kırmızıya, bazik bir madde
(deterjan gibi) eklenirse kırmızı lahananın mor rengi yeşile döner.
İçinde bulunduğu çözeltinin asitlik ya da bazlık durumuna göre renk değiştiren madde-
lere indikatör (belirteç) denir. İndikatörler çözeltilerin belli bir pH değerinde renk değiştiren
zayıf organik asitler ve bazlardır. Örneğin, metil oranj, turnusol (kuzukulağı bitkisinden elde
edilen bir madde), fenolftalein, bromtimol mavisi, metil kırmızısı, alizarin sarısı v.b. Çaya
limon damlattığımızda çayın renginin sarıya dönmesi çayın doğal bir indikatör olmasından
kaynaklanır. Çay asidik ortamda sarı renk alırken bazik ortamda kahverengidir.
Soru Çözüm
I. Bazı besin maddelerindeki ekşiliğin
nedeni, bünyelerinde barındırdıkları
bazlardır.
II. Mermer üzerine sirke döküldüğünde
mermeri aşındırmaması için hemen te-
mizlenmelidir.
III. Asidik ve bazik ortamlarda rengi farklı-
laşan maddelere indikatör denir.Yukarıda verilen yargılardan hangileri
yanlıştır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III Bazı besin maddelerindeki ekşiliğin nede-
ni bünyelerinde barındırdıkları asitlerdir.Yanıt A