Örnek Sorular
Palme Yayınevi19.Ünite / BİYOTEKNOLOJİ VE GEN MÜHENDİSLİĞİ
- Poliploit canlı türleri ile ilgili,
I. Ürün miktarları diploit türlere göre daha
çoktur.
II. Bitkilerde hayvanlara göre daha çok gö-
rülür.
III. Kromozom sayıları 3n ya da daha fazla-
dır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III - Geleneksel ıslah yöntemleri ile ilgili,
I. İstenilen organizmaların eldesi çok hızlı
gerçekleşir.
II. Yeni bireylere istenilen genlerle beraber
istenilmeyen genlerde aktarılır.
III. Farklı alemlerde yer alan canlılar arasın-
da gen aktarımını sağlar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III - Büyük ve acı bir elma türü ile küçük ve tatlı bir
elma türünün çaprazlanması ile büyük ve tatlı
bir elma türü elde edilmiştir.
Yukarıda verilen biyoteknolojik yöntem
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Klonlama
B) Gen aktarımı
C) Melezleme
D) Yapay döllenme
E) Poliploidi
A. KLASİK BİYOLOJİK YÖNTEMLER:
� İnsanlar yüzyıllardan beri geleneksel ıslah çalışmaları ile melezlemeler yaparak
istenilen özellikte bitki ve hayvanlar üretmiş, bir anlamda gen mühendisliği ça-
lışması yapmışlardır.
� Geleneksel ıslah çalışmaları insanoğlu için çok yararlı olsada bazı önemli eksik-
leri vardır. Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir.
• Bu çalışmalar çok uzun zaman alır. Çünkü yeni bireye istenilen genlerle
beraber istenmeyen genlerde aktarılır. Bu nedenle değerli bir bitki ya da
hayvan türü bulabilmek için binlerce eşleşmenin yapılması gerekir.
• Islah amaçlı kullanılabilen genetik materyal oldukça sınırlıdır. Çünkü sadece
anne ve babanın DNA'ları ile çalışılmaktadır.
B. MODERN BİYOTEKNOLOJİK YÖNTEMLER
� Yeni ıslah yöntemlerinin gelişmesi ile geleneksel yöntemlere ait sorunlar aşıl-
mıştır. Böylece yüksek kaliteli ve daha fazla ürün veren türlerin eldesi kolaylaş-
mıştır.
� Islah çalışmalarında tür içi ve türler arası melezleme, yapay döllenme, poliploi-
di, gen aktarımı ve klonlama gibi yöntemler kullanılır.
� Melezleme: Uzun süre sadece kendi arasında gen alış verişi yapan ırklar ge-
netik olarak zayıf ırk olarak kabul edilir. Çünkü bu durum zararlı çekinik genlerin
yan yana gelmesine (homozigot), dolayısıyla fenotipte etkisini göstermesine
neden olur. Farklı karakterler bakımından homozigot ırklar arasında çarpazla-
ma yaparak üstün özelliklere sahip melez bireyler elde edilebilir. Örneğin küçük
ve tatlı erikle büyük ve tatsız eriklerin çaprazlanması ile büyük tatlı erikler elde
edilmiştir.
� Yapay Döllenme: Üstün özelliklere sahip hayvanlardan alınan spermler, sperm
bankalarında saklanarak uygun zamanda yumurta hücresini döllemek için kul-
lanılır.
� Poliploidi: Hücrelerdeki kromozom sayısının 3n veya daha fazla olması duru-
mudur. Bitkilerdeki görülme oranı hayvanlardan daha fazladır. Poliploid bitkile-
rin çiçek ve meyveleri diploit bitkilere göre daha büyüktür. Bu özellik poliploid
bitkilerin ticari önemini artırır. Bu durum patates, muz, çekirdeksiz karpuz ve
elma gibi bitkilerde görülebilir.
� Yukarıda bahsedelin bu gelişmeler biyoteknoloji ve gen mühendisliğinin alanı-
na girmektedir.
a. Biyoteknoloji:
� Biyoteknolojinin amacı temel bilimleri ve mühendislik ilkelerini canlı sistemlere
uygulayarak hammaddelerin kısa sürede ticari ürünlere dönüşümünü sağla-
maktır.
� Bu amaca yönelik olarak yapılan yaygın uygulama, belirli bir özelliği kodlayan
genlerin alınarak başka bir canlıya aktarılmasıdır. Böylece gen aktarımı yapılan
canlıda istenilen gen ürünü sentezlenebilir. Örneğin şeker hastalığında kullanı-
lan insülini kodlayan genin bakteri DNA'sına eklenmesiyle, ilgili bakteriye insü-