Örnek Sorular
Palme Yayınevi19.Ünite / BİYOTEKNOLOJİ VE GEN MÜHENDİSLİĞİ
- Plazmit DNA'lar ile ilgili,
I. Bakterilerde bulunan küçük ve halkasal
yapılı DNA molekülleridir.
II. Kendini eşleyemez ve bir bakteriden di-
ğerine aktarılamazlar.
III. Gen klonlamada vektör olarak kullanıla-
bilir.
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III - Bir canlı organizmayı transgenik olarak ta-
nımlayabilmek için bu organizmanın aşağı-
daki özelliklerden hangisine sahip olması
gerekir?
A) Yapay yöntemlerle mutasyona uğratılmış
olması
B) İki uzak akraba tür arasında gerçekleşen
bir melezleme ile elde edilmiş olması
C) Yapay seçilimle seçilerek çoğaltılması
D) Genetik mühendisliği yöntemleri ile kendi-
ne ait olmayan gen aktarılmış olması
E) Genetik mühendisliği yöntemleri ile başka
bir organizmadan klonlanmış olması
(2018 – AYT) - Aşağıdakilerden hangisi genetik çalışma-
larda "model organizma" olarak kullanılacak
bir hayvanda bulunması istenen özellikler-
den biri değildir?
A) Bir defada çok sayıda yavru üretmesi
B) Yeni döl verme süresinin uzun olması
C) Yavrularının gelişim evresinin kısa olması
D) Laboratuvar koşullarında üretilebilmesi
E) Üzerinde çalışma yapmaya elverişli olması
(2016 – LYS)
1 E 2 B 3 Clin sentezlettirilir. Bu yöntem sayesinde istenilen ürün ucuz bir maliyet ile bol
miktarda üretilir.� Günümüzde biyoteknolojik uygulamalardan hastalıkların teşhis ve tedavisi,
gıda sanayi, suların arıtılması, tarımsal üretim ve suçluların belirlenmesi gibi bir
çok alanda yararlanılmaktadır.
b. Gen Mühendisliği
� Gen mühendisliği, canlıların kalıtsal yapılarını değiştirerek onlara yeni özellikler
kazandırmaya çalışan bir bilim dalıdır.
� Gen mühendisleri istenilen genlerin izolasyonu, çoğaltılması, farklı canlılara
ait genlerin birleştirilmesi ya da belirli bir genin bir canlıdan başka bir canlıya
aktarılması gibi çalışmalarla uğraşırlar.
� Farklı canlı türlerine ait DNA moleküllerinin kesilmesi ve kesilen parçaların birbi-
rine eklenmesi sonucunda yeni bir DNA molekülünün oluşturulmasına rekom-
binasyon denir. Bu yolla oluşturulan DNA molekülüne ise rekombinant DNA
(rDNA) adı verilir.
� Gen mühendisliği sonucu oluşan canlılara genetiği değişmiş organizmalar
(GDO) ya da transgenik organizmalar adı verilir. Bu organizmalar insanlar için
yararlı olan protein ve diğer molekülleri üretirler. Değişiklikler kalıtım materyali
olan DNA'da yapıldığı için yeni genetik özellikler sadece genetiği değiştirilmiş
canlılarda değil, onların yavrularında da bulunur.
Model Organizma :
� Model organizma belirli biyolojik olayların anlaşılması için yapılan deneylerde
yaygın olarak kullanılan canlılara verilen genel isimdir.
� Biyoteknoloji, genetik, moleküler biyoloji gibi biyolojinin pek çok dalında farklı
özelliklere sahip model organizmalar kullanılmaktadır.
� Model organizmaların sahip olması gereken temel özellikler aşağıda verilmiştir:
• Kısa bir yaşam döngüsüne sahip olmalı
• Laboratuvar koşullarında üretilebilmeli
• Üzerinde genetik çalışmalar yapmaya uygun olmalı
• Yavruların gelişim süresinin kısa olması
• Genom haritasının çıkarılmış olması
� Biyoteknoloji ile ilgili yapılan çalışmalarda Escherichia coli ve Saccharomyces
cerevisiae gibi model organizmalar yaygın olarak kullanılır.
C. GEN KLONLAMA
� Seçilmiş bir genin bir vektör (plazmit veya virüs) içerisine eklenerek bir bakte-
riye aktarılması ve sonra bu bakteri aracılığı ile pek çok kopyasının üretilmesi
işlemine gen klonlaması adı verilir.
� Genlerin ya da DNA parçalarının klonlanabilmesi için plazmitler kullanılır. Plaz-
mitler, bakterilerde kromozom dışında bulunan ve kendi kendine bölünebilen
halkasal yapıdaki küçük DNA'lardır.
Plazmit DNA'lar bir bakteriden diğerine aktarılabilir.