Palme Yayınları - YKS Biyoloji Konu Anlatımlı B 2018-2019

Örnek Sorular

Palme Yayınevi

13.Ünite / DOLAŞIM SİSTEMİ

13. Toplardamarlar ile ilgili,
    I. Kanı kalbe doğru taşırlar.
    II. Tamamında oksijence fakir kan bulunur.
    III. Bazılarında kalbe doğru açılan kapakçık-
    lar bulunur.
    IV. Kalbin karıncıklarına bağlanırlar.
    yargılarından hangileri doğrudur?
    A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
    D) II ve III E) III ve IV


14. Aşağıda atardamarların yapısında bulunan üç
    doku numaralandırılarak verilmiştir.

1

2

3

Epitel

Bağ

Kas

Bu dokular ile ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi yanlıştır?
A) Damarın içinden dışına doğru sıralanışı
1 - 3 - 2 şeklindedir.
B) Kılcal damarlarda 2 ve 3 numaralı dokular
bulunmaz.
C) 3 numaralı kısım istemli olarak kasılır.
D) Toplardamarlarda numaralı kısımların ta-
mamı bulunur.
E) Kan 1 numaralı dokuya temas ederek akar.

15. Bacaklara giden kanın kalbe geri dönme-
    sinde,
    I. kulakçıkların gevşemesiyle oluşan emme
    kuvveti,
    II. bacaklarda bulunan çizgili kasların kasıl-
    ması,
    III. alt ana toplardamarda bulunan kapak-
    çıkların kanın geri dönüşüne izin verme-
    mesi

faktörlerinden hangileri etkilidir?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
10 B 11 E 12 D

b.  Toplardamarlar

� Kanı kılcal damarlardan alarak kalbe getiren damarlardır. Atardamarlar gibi üç

tabakadan oluşurlar. Fakat kas ve elastik lif miktarı daha azdır. Bu nedenle bir

toplardamar duvarının kalınlığı, atardamarın üçte biri kadardır.

� Kan basıncı ve kanın akış hızı atardamarlara göre daha azdır. Çapları atarda-

marlardan daha büyük olduğu için daha fazla kan bulundurur. Vücuttaki kanın

yaklaşık olarak %60'ı toplardamarlarda bulunur.

Bu damarlardaki kanın hareketi;

• damarların etrafında bulunan çizgili kasların kasılması,


• damarların yapısında bulunan düz kasların kasılması,


• nefes alma sırasında göğüs boşluğunda oluşan emme kuvveti,


• kulakçıkların gevşemesi ile oluşan emme kuvveti
  gibi olayların etkisi ile gerçekleşir.
  � Vücudun alt kısmında bulunan toplardamarlarda kanın geriye doğru akmasını
  engelleyen tek yönlü açılan kapakçıklar bulunur. Vücudun üst bölgelerindeki
  toplardamarda ise kapakçık bulunmaz, kan akışını yerçekimi sağlar.

Akciğer toplardamarı dışındaki toplardamarların tamamı oksijence fakir

kan taşır.

c.  Kılcal  damarlar

� Atardamarlar ile toplardamarlar arasında yer alan damarlardır. Endotel olarak

adlandırılan tek sıralı yassı epitel dokudan meydana gelmişlerdir. Kas ve bağ

doku içermezler.

� Kan ile hücreler arasındaki madde alış verişinin gerçekleştiği damarlardır. Bu

nedenle geniş yüzeyler oluşturacak şekilde dokuların arasına yayılırlar.

� Bir kılcal damarın çapı çok küçüktür. Fakat bir atardamar çok sayıda kılcal

damara açılır. Bu nedenle kılcalların toplam kesit alanı, kendisine kan getiren

atardamardan daha fazladır. Bu nedenle kılcal damarlardan geçen kan iyice

yavaşlar.

� Bu durum kılcallar ile doku sıvısı arasında madde alış verişine olanak sağlar.

Kılcal damarlardan toplardamara geçen kan yeniden hızlanır. Çünkü toplarda-

marların toplam kesit alanı kılcal damarlardan daha azdır.

Kılcal damar yataklarının girişinde, düz kaslardan oluşan ve prekapiler 

sfinkter olarak adlandırılan yapılar bulunur. Bu yapılar kasılıp gevşeyerek kılcal

damarlardan geçen kan miktarını ayarlarlar. Böylece metabolik faaliyetin fazla

olduğu organlara ulaşan kan miktarı artarken, metabolik faaliyetin az olduğu or-

ganlara ulaşan kan miktarı azalmış olur.