Düşünceyi, ezberlenecek kalıplara dökerek
toplum içine karıştırmak yararlıdır, kişisel
kalkınmaların, düzensiz toplumlara hareket
getireceği de doğrudur ama bu kişisel
kalkınmaların, karşıt anlayışta çeşitli
düşüncelere de yol açarak, toplumu gereksiz
oyalama gibi tehlikesi de vardır.
Kelimelerarası diziyi araç edinerek,
düşünceye ulaşmak değil, varsa, düşünceyi
araç edinerek, kelimelerarası güzel diziye
ulaşmak olan şiir, Fikret'in çağında
düşünceyi amaç edinmişti. Ozanın içine
karışan bu düşünürlük, çağdaşları arasında
en az Fikret'i hırpalasa da, bu anlayışın
yarattığı karşıt düşünceler de onun
ozanlığının derinleşmesini engellemiştir.
Toplum düzenine içeriden estetik incelik
vermek işini yüklenmesi gereken şiir, o çağ
ozanlarını dışarıda çâre aramağa götürmüş,
bundan da, insancı Fikret'in karşısına,
örneğin ümmetçi Akif çıkmıştır. Fikret ile
Akif gönüldendi. Şekspir in ağdalı dili ile
gelen Hâmid'i, soluğunun uzunluğu bile
201