Paweł Jaskanis
NOWE PODEJŚCIE DO TWORZENIA MAŁYCH
MUZEÓW SAMORZĄDOWYCH
Jeśli chcemy rozmawiać o „nowym podejściu do tworzenia małych muzeów
samorządowych”, to najbardziej stosowna wydaje się być coraz powszechniej po-
żądana recepta, której istotą jest społecznie służebna rola tego rodzaju instytucji
życia publicznego. Cechuje je posiadanie „skarbów”, długie trwanie i różnorod-
ne w formach pośrednictwo pomiędzy przeszłością i przyszłością, by przywołać
inspirację z credo Świątyni Sybilli w Puławach, pierwszego polskiego muzeum –
„Przeszłość Przyszłości”.
Stąd wniosek, że „nowe podejście” jest nieustannym odkrywaniem społecznego
sensu muzeum, jego istotności jako instytucji wspólnotowej, ale w realnych działa-
niach „tu i teraz”. Ich powodzenie zależy od zdolności twórców muzeum do tworze-
nia atrakcyjnych relacji społecznych w bieżących kontekstach kulturowych, ale bez
podtekstów związanych z dzielącym wspólnotę marketingiem polityków, któremu
trzeba przeciwstawiać skonkretyzowane i uchwalone przez władze programy poli-
tyki społecznej z wpisaną rolą muzeum z jego obowiązkami i uprawnieniami (pod-
kreślę, by dobrze oddać niuans obyczajowości politycznej: marketing polityka – nie,
ale marketing ustanowionych programów polityk społecznych – tak i zawsze z pod-
kreśleniem przez muzeum, że konkretne osoby są ich inicjatorami lub autorami; per-
sonalizacja jest koniecznym wymogiem życia publicznego). Programy takie i wyni-
kająca z nich misja muzeum, zawsze ukierunkowana ku dobru wspólnemu, gdyż taki
jest genotyp, są jawnym, dziejącym się publicznie sprawdzianem potrzeb i intencji
interesariuszy.
Muzeum jest jak antyczny grecki Olimp, na teren którego podczas szlachetnej
rywalizacji nie miały dostępu swary polityczne i wojny. Muzeum jest zanurzone
w bieżącym życiu i jednocześnie ma zagwarantowaną autonomię w obserwowaniu
współczesności, przez doświadczenie przeszłości budując przyszłość, przedys-
kutowaną przynajmniej pod kątem zachowania posiadanych już cech wyróżnia-
jących. Poprawianie życia publicznego przez znajomość historii ma powab inte-
lektualny i jest niezmiennie racjonalny, sprawdzony przez co najmniej dwa tysiące
lata istnienia muzeów.
Społeczny idiom jest wyróżnikiem, ponieważ w imieniu lokalnych władz, a za-
tem szerzej - ich wyborców i zarazem podatników - muzeum sprawuje materialną
i niematerialną opiekę nad rzeczami, których wartości zdaniem tej wspólnoty te-