oluşmaz. Çünkü vicdan, kişinin kendisinin idol olmasıdır. Aynı kişide iki tane idol
olmaz.
“Dinsel ahlakın egemen olduğu toplumlarda birey ve kitle vicdanı
oluşmaz.”
Kendine Yakıştırmak
İnsanda vicdan oluşmasının sonucu, bir davranışı yapmada veya yapmamada,
onu kişinin kendisine yakıştırıp yakıştırmamasıdır. Dolayısıyla insanda ahlaki
davranışın en etkili müeyyide/yaptırım gücü olan unsur bu kavramdır. Kişi, bir
davranışı tanrı ile yapıyorsa, onu tanrı ile meşrulaştırana kadar yapar ya da
yapmaz. Yani Tanrının kişi üzerindeki etkisi, onunla meşrulaştırana kadardır.
Fakat kendine yakıştırmanın etkisi süreklidir.
Kamil İnsan/Tam İnsan “homo perfecto”
Kamil insan demek, aktörün kendisini insan olarak tamamlamış, bütünlemiş, tam
insan olmuş demektir. Yani hayvanlığı tamamen gidermiş tam insan olmuş
demektir. Buna felsefede “homo perfecto” deniyor. Kamil insan; kendi
eylemlerini, algılarını, düşünce ve görüşlerini, kendi kavramlarını oluşturabilen ve
kendi davranışlarını yönetebilen kişidir. Başkasını idol edinip, davranışları başkası
tarafından yönetilen kişi kamil insan olamaz. Kamil insan “yaratıcı benlik” sahibi
olan insandır. Yaratıcı benlik, kişinin öncelikle kendi kişiliğinin ustası, yaratıcısı
olması ve kişiliğini oluşturmasıdır. Özgün kişiliğe sahip olmayan kişi kamil insan
olamaz. Bu nedenle şeyhlik, kişilerin özgün benliğe ve kişiliğe sahip olmasını
engeller.
Aklın Çapı ve Ahlakilik
İnsan aklının çapı, düşünme işlemi yaptıkça genişler. İnsanlık sürekli düşünme
işlemi yaptığından aklının çapı devamlı gelişmiştir. Aklın çapı, geliştikçe, daha
önceki aklın çapının rasyonel gördüğünü, irrasyonel görmüştür. Ahlak konusunda
da böyledir. Mesela çağımız ahlakı, önceki aklın rasyonel gördüğü bedensel
cezaları, eşitsizliği; din, mezhep, etnikliğe dayalı ayrımcılığı irrasyonel ve
ahlaksızlık görmektedir. Bunun gibi, bedenle ulaşım, iletişim ve tarım yapmayı da
irrasyonel görmektedir. Bu nedenle çağın gelişimine orantılı olarak ahlaklı
olabilmek için aklın çapını geliştirmek gerekir.
AHLAK EĞİTİMİ
Din ile Ahlak Eğitimi
Din, Tanrı ve peygamber vasıtasıyla ahlak eğitimi, insanlığın Antropolojik
çocukluk çağı eğitimidir. Tanrı ödülü ve cezası gibi duygulara hitap ederek ahlak
eğitimi, insanın zihnine hitap etmez. İnsanın duygularına hitap eder. Duyguları
etkilemek kısa sürede olur ama etkisi kısa sürelidir. İnsanı ahlakla
eğitmediğinden ahlakı insanda yerleştirmez.
Peygamberle Eğitim
Peygamberle eğitim, başkasıyla eğitmek olan kişici eğitimdir ve çağımızın öncesi
eğitim sistemidir. Türkiye’de ahlak eğitiminde, işin kolay yolu seçilerek, kişici
sistem uygulanarak Peygamber yüksek dozajda kullanılır.
Peygamber ile ahlak eğitimi yanlış bir eğitimdir. Çünkü insanda peygamberle
özdeşim özentisi doğurur. Özdeşim; kişinin, bazı duygusal durumları paylaştığı
bir başka kişiye libidinal sevgiyle dönüşmesini sağlayan psikolojik mekanizmadır.