Teorik etik, yaklaşık iki bin beş yüz yıl önce, MÖ 5. asırda Sokrates ve Platon gibi
filozoflarla başlamıştır. İnsan hayatının amacı ve erdemli bir hayatın niteliği
üzerinde düşünmektir.
Uygulamalı Etik
1970 yıllarda ortaya çıkmıştır. Mesleki ve toplumsal alanları da dahil olmak üzere,
uygulamada karşılaşılan etik sorunların çözümüyle meşgul olur. Kürtaj, hayvan
hakları, ötenazi gibi pratik sorunlara etiğin uygulanmasıyla ilgilenir. Teknolojinin
bir sonucu olan, özel ve kamusal yaşamda karşılaşılan problemlere ahlaki bir
bakış açısından felsefi değerlendirme, inceleme ve analiz eder. Biyoetik, tıp etiği,
iş etiği, çevre etiği, cinsellik etiği, medya etiği gibi alt dalları vardır.
Ahlak Felsefesi ve Etik
Ahlak felsefesi; ahlakı felsefi açıdan açıklayan bir felsefe dalıdır. Ahlakın yapısını,
özünü ve doğasını felsefi açıdan inceler. Ahlaklı olmanın ne anlama geldiğini
araştırır. Temel değer ve ilkelerin ne olduğu üzerinde durur. İnsan için neyin
“iyi” neyin “kötü” olduğunu tanımlamaya çalışarak olanı ve olması gerekeni
belirler.
Ahlak felsefesi; ahlaki davranışların ahlaki özünü ve yapısını incelerken, etik;
davranışların arkasındaki ilke ve temelleri bilgi açısından araştırır.
İNSAN DAVRANIŞLARI
İnsan davranışlarıyla ilgili üç adet kavram vardır. Bunlar; edep, hukuk ve
ahlaktır. Bunları birbirinden ayıran sınırlar vardır. Bu sınırlar, genellikle
müeyyidelerinde görülür.
Edep
Çok geniş anlamlı olan Arapça kökenli edep terimi, “bir şey hakkında iyi ahlaka,
inceliğe ve terbiyeye uygun şekilde davranmak demektir. Edebin arkasında
müeyyide yani yaptırım gücü olarak, kişinin kendi erdemi vardır.
Erdem/Fazilet/Virtue
Ahlaki bakımdan sürekli iyi ve değerli olan davranışlara erdem denir.
İradenin dürüstlük, doğruluk cesaret, cömertlik, bilgelik gibi iyiyi yapmaya
yönelmesidir.
İnsani değerlerle oluşmuş olmaktır.
Erdem, davranışları değil, özneyi betimleyen bir kavramdır. Erdemli davranış
yerine erdemli kişi demek daha uygundur.
Arete
Eski yunanca kökenli terimdir. Erdem olarak çevrilmesine rağmen, erdem ile
kastedilenden çok daha ileri bir anlama sahip olan kelime. Kişiliği oluşturan iyi
niteliklerin bütününe verilen addır.
Mutluluk
Mutluluk; tatmin olmaktır. Tatmin, istenileni elde etmektir.
İnsanın istediği şeyler animal ve hümünal olmak üzere iki çeşittir.
Animal istekler, duyu organlarının ve doğal duyguların istedikleri şeylerdir.
Hümünal şeyler, insani şeylerdir.
Ahlaki Davranışın Oluşma Koşulları