MATERYALİZM
Ludwig Andreas Feuerbach(1804-1872)
Temel eseri: “Hıristiyanlığın Özü”(1839)
- yüzyıl Alman materyalizminin ilk düşünürüdür. Feuerbach’a göre; Temel
doğadır. Doğanın dışında hiçbir şey yoktur. Her şey gibi, düşünce de, doğanın
ürünüdür. Düşünce, maddî bir organ olan beyinden çıkmaktadır. Bence
maddecilik, insanın varlık ve bilgi yapısının temelidir. Ama bir fizyolojistin, bir
naturalistin anladığı gibi, varlık yapısının kendisi değildir. Maddecilikle geride
beraberim ama ilerde beraber değilim.
Din ve Aşk
Ona göre dinin gerçeği aşktadır. Şöyle der: “Önceleri insanlar, kendi niteliklerinin
fantastik yansımaları olan tanrılar yaratmışlardı; ama tanrılar, insanlık düzenini
kurmaya yetmediler. Oysa bu düzeni kuracak olan, insanın başka insanlara karşı
duyduğu bağlılıktır. Bu bağlılık, en yetkin biçimine aşkta ulaşır. Hele cinsel aşk,
bu duygusal insan bağlılığının en yoğunlaşmış biçimidir. Dostluk, acıma, vaz
geçme, coşkunluk gibi çeşitli eğilimler, yetkinliğini cinsel aşkta beliren aşkın
çeşitli görünüşleridir. İnsanlar arasındaki bütün sorunlar aşkın gücüyle
çözülecektir. Aşkı kutsallaştırmak gerekir. İnsanlar, böylelikle, bütün acılarından
kurtulacaklardır.
Din ve Bağ
Din; Latince “bağlamak” anlamındaki (Religare) sözcüğünden gelir. Şu halde, din
sözcüğünün ilk anlamı “bağ”dır. Bundan ötürü insanlar arasındaki her bağ, bir
dindir. Din sözcüğünün etimolojik anlamı, gerçeği ortaya koymaktadır. Ama bu
din, ruhçu bir temele değil, maddeci bir temele oturmaktadır.
Temel doğa olduğundan her şey gibi, din de, doğanın ürünüdür. Varlık yapısının
temeli maddedir ama kendisi düşüncedir. Varlık maddeden çıkıyor ama ruhla
gelişiyor, varlıklaşıyor. Maddelerin oyunu bitmiştir artık. Tanrı, insan zihninin bir
yansıtmasıdır. Duyu verilerine konu olan ve böylece dışımızda (bizden bağımsız
bir şekilde) var olan nesnelerden farklı olarak dini inancın nesnesi olan Tanrı
insanın içindedir.
Materyalist bir felsefi yaklaşımdan hareket eden Feuerbach’a göre din, insanı
kendisine ve yetilerine yabancılaştıran bir fenomendir. Dini duygular, insanın
kendi kendisine yabancılaşmasına bağlıdır. İnsanın, Tanrısal bir varlığa fırlatılan
nitelikleri, ona bir şekilde “yabancılaştırılmış” niteliklerdir.
Karl Marx (1818-1883)
Yahudi asıllı filozof, şimdiki Almanya’nın Aşağı Ren Bölgesi (o zamanki Prusya)’de
doğdu, Londra’da öldü. Yahudi olan anne ve baba tarafından dedesi hahamdı.
Tarih anlayışı
Marx'ın tarihsel materyalizm kuramına göre; toplum her zaman temel olarak
maddi koşullara göre belirlenir. İnsanlar öncelikle "yaşamlarını sürdürmek
gayesiyle içmek, yemek, barınmak ve giyinmek" gibi gereksinmeleri karşılamak
için ilişkiye girer. Batı toplumlarının gelişmesini ve geleceğini, birbirini takip eden
ilk dört döneme ayırır ve beşinci olarak gelecekte yaşanacağını varsaydığı
komünizm dönemini öngörür: