większy wpływ na pozytywne niż na negatywne uczucia oraz że pozytywny wpływ jest
najsilniejszy w górnej skali dochodów, podczas gdy spadek negatywnych uczuć jest
bardziej widoczny w dolnej skali. Pieniądze są w stanie redukować stres spowodowany
na przykład zimnem lub głodem oraz mogą sprawiać radość np. udostępniając drogie
formy rozrywki.^62
Płace nie zawsze pełnią funkcję motywacyjną. Takiej roli mogą być pozbawione
różnego rodzaju gratyfikacje ekonomiczne, zwłaszcza jeśli nie zachowane zostaną
wymogi o charakterze psychologicznym. J. Reykowski sformułował pięć zasad
psychologicznych^63 , których wypełnienie może spowodować, że płace będą miały
wartość gratyfikacyjną. Mowa o następujących pięciu zasadach:
- Zasada proporcjonalnego przyrostu – nie każda podwyżka wynagrodzenia lub
premia motywuje do bardziej wydajnej pracy. Zbyt niska podwyżka może przyczynić
się do osłabienia motywacji. - Zasada wielkości oczekiwanej– każdy pracownik ma na ogół jasno
sprecyzowane oczekiwania co do płacy i to w konkretnej kwocie. Te oczekiwania są
wynikiem indywidualnego, wkładanego wysiłku na stanowisku pracy oraz informacji o
płacach na analogicznych stanowiskach w innych firmach. - Zasada ograniczonej dostępności – podwyżka powinna być przyznana
indywidualnie ponieważ jeśli otrzymają ją wszyscy bez wyjątku, nie pełni swojej roli. - Zasada psychologicznej odległości – nagroda musi kojarzyć się z podjętym
wysiłkiem. Jeżeli czas od zaistniałego faktu, za który należy nagrodzić, przedłużył się,
to premia może nie pełnić funkcji motywacyjnej. - Zasada prawidłowej orientacji – pracownik każdorazowo powinien być
informowany, za co został nagrodzony.^64
Analizując system motywacji pracowników często wyróżnia sie trzy jego
podsystemy: podsystem bodźców finansowych, do którego należy system wynagrodzeń
i jego składniki, podsystem bodźców pozafinansowych obejmujący zasady korzystania
z samochodów służbowych, telefonów komórkowych, zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych itp. oraz instrumentalny podsystem zarządzania zasobami
62
63 Tamże, str. 92-93.^
64 J. Reykowski, Teoria motywacji a zarządzanie , PWE, Warszawa 1975, str.45-50.^
T. Ogrzebacz, Zarządzanie kapitałem intelektualnym w organizacji inteligentnej , dz. cyt., str. 51.