Eren, dil anlayışları bakımından farklı durumu belirttikten
sonra, "Sayın Kuran'ın, Gökalp ile Atatürk'ün ulusal kültür
anlayışlarının 'esasta farksız' olduğunu belirtmek üzere
kurmak istediği benzerlik, sağlam bir dayanaktan yok-
sundur” yargısına varır. Haklı olarak belirttiği gibi, "Prof.
Kuran, Gökalp ile Atatürk arasındaki ortak yanlar üzerinde
duruyor. Yazı reformu gibi Gökalp'ın kolay kolay aklından
geçiremeyeceği bir konuyu ele alması, onun savını
büsbütün çürütebilirdi”. Hasan Eren'e göre, Atatürk,
"yapacağı reformların program ve kapsamını çizerken
'mefkûreci' yazar ve düşünürlerin baskısı altında
kalmayacak kadar büyük ve gerçekçi bir reformcu” idi. (16)
(1972)
- Ali Yaşar Sarıbay'ın "bir devrim ile bir ideolog arasında
'düşünsel' düzeyde bağ kurmayı amaçlayan” incelemesinde
konu enine boyuna ele alınmıştır. Pozitivizm ve millicilik
açısından konuyu irdeleyen genç araştırıcıya göre, "Ziya
Gökâlp, savunduğu düşüncelerle Türk devriminin ilkeleri
arasında büyük benzerlik gösteren en önemli düşünürdür”
(17) Bu benzerlikleri Sarıbay'ın şu öbekler altında topladığı
görülür :
"Felsefi benzerlik: Pozitivizm.
Doktriner benzerlik: Milliyetçilik.
Toplumsal nitelik içeren benzerlikler: Halkçılık, laiklik,
sınıfsız bir toplum düzeni, kadın hakları, devrimcilik.
Kültürel benzerlikler: Dilde sadeleşme, Batı uygarlığını
benimseme.
Ekonomik benzerlik: Devlet kapitalizmi.
Ali Yaşar Sarıbay'ın incelemesi şöyle sonuçlanmaktadır: