Çözümlü Sorular
Palme Yayınevi
– Asit yağmurları
– DDT türündeki böcek öldürücü ilaç-
lar
– Kimyasal gübreler
– Deterjanlar
– Endüstriyel atıklar
Yukarıdakilerden kaç tanesi su kirlili-
ğine neden olur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
- Aşağıdakilerden hangisi toprak kirlili-
ğinin sonuçlarından biri değildir?
A) Bitki gelişiminin yavaşlaması ve
durması
B) Toprağın su geçirgenliğinin azalma-
sı
C) Toprağın sertleşmesi
D) Topraktaki mikroorganizmaların fa-
aliyetlerinin artması
E) Toprağın su tutma kapasitesinin
azalması - I. Yapay gübre kullanımının arttırılma-
sı
II. Kanalizasyon atıklarının arıtılması
için gerekli tesislerin kurulması
III. Deterjanların yapısında bulunan yü-
zey aktif madde miktarının arttırıl-
ması
Yukarıdakilerden hangileri su kirliliği-
nin azaltılması amacıyla alınabilecek
tedbirlerdendir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Yalnız III D) I ve II
E) II ve III
- Su kirliliği ile ilgili;
I. Sudaki canlı türünün azalmasına se-
bep olur.
II. Sudaki oksijen gazı miktarı artar.
III. Sanayileşmeye ve şehirleşmeye pa-
ralel olarak artar.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III
C) I ve III D) I ve II
E) II ve IIIOzon, atmosferin üst katmanlarında UV ışınları, alt katmanlarında yıldırım çakması gibi
elektriksel olaylar sonucunda oluşan bir gazdır. Soğutucular ve aerosollerde kullanılan klo-
roflorokarbon (CFC) gibi bazı maddelerin ozon tabakasına etki etmesi ile ozon tabakası
incelmekte ve bunun sonucunda güneşten gelen zararlı mor ötesi ışınların zararlı etkileri
karşısında (cilt kanseri) korunmasız kalınmasına neden olunabilir. Ozon tabakasına zarar ve-
ren kimyasalları kullanmayarak bilinçli bir tüketici olunmalı ve bu konuyla ilgili çevremizdeki
diğer insanlar bilinçlendirilmelidir.
Hava kirlenmesi cilt ve gözlerde tahrişe, astım, bronşit gibi solunum yolu hastalıklarına
yol açar. Solunum sistemlerini etkileyerek vücuda oksijen girmesini engeller. Buna bağlı
olarak kalp ve damar hastalıkları oluşur.
Fosil yakıtlardan oluşan CO gazının en tehlikeli hava kirleticisi olarak görülmesinin temel
nedeni, atmosferde daha uzun süre kalabilmesidir. Ayrıca hava kirleticileri arasında insan
sağlığını en fazla etkileyen gaz, CO dur. Bunun sebebi de solunum ile alındığında hemoglo-
binin oksijen ile bağlanmasını engelleyerek zehirlenmelere neden olmasıdır.
B. Su ve Toprak Kirleticiler
Günümüzde endüstrinin gelişmesi ve nüfus artışı gibi
etkenlerden dolayı yerleşim alanlarından ve sanayi tesisle-
rinden kaynaklanan katı, sıvı ve gaz atıklar sonucunda su
ve toprak kirliliği sorunu ile karşı karşıya kalınmıştır. Su ve
toprak kirleticilerin başında plastikler, deterjanlar, organik
sıvılar, ağır metaller, piller ve endüstriyel atıklar gelmekte-
dir. Suyu kirleten her şey toprağı da kirletir.
Plastik maddeler içeren çöpler uzun yıllar doğada par-
çalanmadan kalabildiğinden, evsel atıklar en önemli toprak
kirleticisidir. En büyük zararları toprağın geçirgenlik özelliği-
ni kaybetmesine neden olmasıdır. PET şişe, plastik torba ve poşetlerin okyanus ve denizlere
karışmasıyla deniz canlıları zarar görür. Binlerce yıl doğada
kalabilen plastik atıklar, ekolojik dengeyi bozar.
Deterjanların yapısındaki biyolojik bozunmaya uğra-
mayan maddelerin oranı onların çevre kirlenmesi ve sağ-
lığa olan zararlarının göstergesidir. Bu maddelerin su ve
toprakta bozulmadan kalıp, akarsularla göl ve denizlere
ulaşması buralarda yaşayan canlıları ve onlarla beslenen
insanların sağlığını tehdit etmektedir.
Organik sıvılara boya, petrol, aseton, benzen, etil alkol,
asetik asit, yağlı boyalarda kullanılan toluen ve ksilen gibi
organik çözücüler örnek verilebilir. Organik kirleticilerden olan petrol atıkları, boya atıkları
vb. sulara karışırsa kirlilik oluşturur ve sudaki oksijen ile
tepkimeye girerek su canlılarının solunum yapmasını en-
geller. Bu kirlilik su ortamındaki tüm yaşamı yok etmek-
tedir.
Ağır metaller (Cd, Fe, Cu, Pb, Zn, Co,Cr, AI, Mn, Ni)
madencilik, endüstriyel üretim, metal ve metal içeren bile-
şiklerin kullanımı gibi nedenlerle toprak ve suyu kirletmek-
tedir. Endüstriyel kuruluşların doğrudan denize boşalttığı
zehirli atıklar da bulunan ağır metaller ve kalıcı organik kirle-
ticiler insan sağlığına ve deniz yaşamına çok ciddi bir tehdit
oluşturmaktadır. Kirlenen denizlerde yaşayan canlılara ge-
çen bu ağır metaller yıllar içinde birikmekte ve besin yoluyla insana geçmektedir. Toprakta
çözünen ağır metaller ise, yer altı sularına, bitkilerin yapısına girer, canlı ve çevreye zarar
verir. Deterjanlar sularda kirliliğe
sebep olan maddelerdir. Ağır metallerin kirletici kaynakları
evsel ve endüstriyel atıklardır.Plastiklerin doğada geri dö-
nüşümleri uzun sürdüğünden
önemli toprak kirleticilerdir.5.Ünite DOĞA VE KİMYA