oluşumuzun temel unsurlarından biridir ve bizi beşeriyyet
mertebesinden insaniyyyet mertebesine ulaştırır. Bunun iki
temel unsuru da özgürlük ve anlamdır. Modern düşüncenin
tersine Yesevî, Mevlana ve İbn Arabi gibi Müslüman arifler
özgürlüğü basit bir tercih hakkı olarak görmezler. Bir anlam
dünyasına oturtmadan özgürlüğü ele almanın imkânsız
olduğunda ısrar ederler. Özgürlük negatif manada engel-
lerden kurtulmak ise, pozitif manada kanatlanıp semaya
uçmaktır (Kalın 2017:6).
Modern özgürlük anlayışı, muhteva ile ilgilenmez. Bu
konuda ahlaki bir hüküm vermez. Hükmü bireyin tercihine
bırakır. Hazcı bir hayat yaşamak, dindar olmak, çıkarcı bir
yaşam sürmek ve farklı tercihlerde bulunmak bireye seçme
hürriyeti verdiği için anlamlıdır. Bu tercihlerin muhtevasını
oluşturan değerler ve yaşam biçimleri hakkında hüküm
vermek modern ahlak anlayışının dışındadır. Bir anlamda
modern olmak, anlam verme iddiasında bulunan geleneğin
sınırlarından kurtulmaktır. Çünkü anlam ve mana arayışı
insanı metafiziğe götürür. Dışlayıcı hümanizmin en büyük
kaygısı tekrar metafiziğe geri dönmektir. Modern düşün-
cenin temel krizlerinden biri burada kendini gösteriyor.
Muhtevadan yoksun bir özgürlük, bir anlam krizine ve bir
adım sonrası da nihilizme götürür (Kalın 2017: 7).
Özgürlük, suretlerin ötesindeki manayı kavrayıp hakikat
makamına ulaşmaktır. Ariflere göre biz ancak bir anlama
doğru yöneldiğimiz zaman özgür hale geliriz. Bugün İslam
dünyasının hüküm ile hikmet arasındaki bütünleyicilik
ilişkisinin yeniden kurulması gerekmektedir. Suret ile mana,
akıl ile kalp, zahir ile batın, iman ile mantık arasındaki ilişki
doğru kurulduğunda Doğu’nun ve Batı’nın ötesindeki
hikmeti yakalamak için yeni ufuklar açılacaktır (Kalın 2017:
8).
Yesevî’nin hikmeti bu ufuk yolculuğunda menzile ulaşmanın
59