Finansal Ekonomi

198 Fnansal Ekonom

le getr aynı yönde br lşk çnde bulunmaktadır. Yapılan yatırımın rsk arttıkça,

yatırımdan beklenen getr oranı da yüksek olmaktadır. Söz konusu rskn veya be-

lrszlğn artması varlığın fyatındak değşkenlkten (volatlte) kaynaklanır.

Belrszlklerle dolu ş hayatında, gelecektek günlern ne getreceğn tahmn

etmek oldukça zordur. Aynı şeklde varlıklardan beklenen getrlern ne kadar ola-

cağını önceden tam olarak tespt etmek güçtür. Fakat, beklenen getr bölümünde

açıklandığı gb; olasılı getrlern olasılık dağılımlarını oluşturmak mümkündür.

Olasılık dağılımlarının objektf veya subjektf yapılması söz konusu olablr. Ob-

jektf olasılık dağılımı geçmş verlere dayanılarak yapılır. Subjektf olasılık dağılı-

mı se, kşnn bekleyşler ve tahmnler doğrultusunda düzenlenr. Bu durumda

geçmş verlerden yararlanılarak statstk yöntemler kullanıldığında, rsk objek-

tf olasılık dağılımıyla ölçülmektedr. Dağılım tam olarak varyans veya standart

sapma le ölçülür.

Standart sapmanın nasıl hesaplandığını hatırlayınız.

Standart sapma arttıkça değşkenlk artmakta ve varlığın rsk de yükselmek-

tedir.  Riskten kaçınan bir     yatırımcı,  beklenen    getirileri  aynı    olmasına    karşın  ter-

chn rsk düşük olan varlıktan yana kullanacaktır. Teork olarak rsk seven ya-

tırımcıların, dğer koşullar aynı ken, rsk yüksek olan varlıkları terch edecekler

tahmn edlse de, ekonomk brmlern rskten kaçındığı gözlenmştr. Bu neden-

le, dğer koşullar değşmedğ sürece, br varlığın alternater arasında rsknn

artması o varlığa olan taleb azaltacaktır. Br başka deyşle; br varlığın rsk le

talep mktarı arasında ters yönlü br lşk söz konusudur.

Yatırımcı farklı yöntemler kullanarak rsk azaltablr veya tamamen sıfırlaya-

blr m? Bu soruya cevap vermeden önce rsk unsurlarının kontrol edleblrlğ-

nn hatırlanması gerekmektedr. Br varlığın toplam rsk kontrol edlemeyen, d-

ğer br deyşle bütün pyasayı ve bütün varlıkları etkleyen kısım (sstematk rsk)

ve kontrol edleblen kısım (sstematk olmayan rsk) olarak kye ayrılmaktadır.

Sstematk olmayan rsk; br varlığın getrsnn dğer varlıkların getrsnden

bağımsız olan kısmıyla lgl olduğu çn varlığın kendne özgü rskdr. Bu kap-

samda aynı anda farklı özellktek varlıklara yatırım yapılarak (çeştlendrme),

sstematk olmayan rsk en aza ndrleblr. Sstematk rsk çn se, aynı şlem

yapmak mümkün değldr. Çünkü sstematk rsk; pyasada şlem gören tüm var-

lıkların fyatlarını aynı anda etkleyen faktörlern neden olduğu rsktr ve br var-

lığın sstematk rsk beta katsayısı le ölçülmektedr.

Varlığın Getrsndek % Değşme

β =

Pyasanın Getrsndek % Değşme

Bu durumda br varlığın beta katsayısı (β), ne kadar yüksekse bu varlığın ss-

tematk rsk de o ölçüde yüksek olacak ve sstematk rsk çeştlendrme yoluyla

azaltılamayacağı çn bu varlığa lşkn talep de daha düşük olacaktır.

Tıpkı beklenen getr de olduğu gb, alternater arasında nsp rsk sevyeler

esas alınmaktadır. Örneğn; br tahvln rsknde meydana gelen artış veya tah-

vllern rsk sabt kalsa ble alternatern rsknde azalma nedenyle tahvllern

nsp rsknde ortaya çıkacak artış, tahvllere olan taleb azaltacaktır. Aksne tah-

vllern rsknde veya alternatere göre nsp rsknde yaşanacak azalma tahvl

talebn arttıracağı çn faz oranı üzernde düşme yönünde br etk yaratacaktır.

Br varlığın rsk le talep
mktarı arasında ters yönlü br
lşk söz konusudur.

Çeştlendrme yapılarak
sstematk olmayan rsk en aza
ndrleblr.

Beta katsayısı (β), ne kadar
yüksekse, bu varlığa lşkn
talep de daha düşük olacaktır.

3