ŞEYHLİĞİN TEOLOJİK ANALİZİ
“Şeyhlik; antik animistik nesnel totem figürlerinin, çağımızda insan
figürüne dönüşmesidir.”
Lojinin bulunduğu sistemde mutlaka “logos” adı verilen akıl ve onun türevi olan
sistemli ve rasyonel akıl yürütme olan felsefe vardır. Teoloji, dinsel kavram ve
unsurları felsefi açıdan irdeleyerek analiz etmek ve onların rasyonelliğini tespit
etmektir. Biz de bu yazımızda dinsel şeyhliği felsefi teolojinin rasyonellik
perspektifinden analiz edeceğiz. Analiz, Türkiye’de aşırı dozajda dinsellik şırınga
edilmesine rağmen dindarlığın, ahlakiliğin ve insaniliğin görülmemesinin
nedenlerini de ortaya koyacaktır.
TANRI ARACILIĞI
Şeyhlik, Tanrı ile insanlar arasındaki gayri resmi aracılıktır. Resmi aracılığı, imam
unvanıyla din görevlisidir. İkisi de Hıristiyanlıktaki tanrı aracılığı olan ruhbanlığın
ve evliyalık olan ruhani azizliğin İslam’a taşınmasıdır. Kuran, Tanrı aracılığının her
çeşidini yasaklamıştır. Kuran’da ne şeyh ne de bugünkü fonksiyonlarıyla imam
kavramı vardır. Tanrı aracısı şeyh ve imam, bu aracılık görevlerini; ibadetleri
yönetmek, din ve ahlak öğretmekle meşrulaştırırlar. Halbuki Kuran, hiç kimseye
böyle görevler vermemiştir.
“Ruhbanlık ve şeylik; din pratisyenliği, teknisyenliği ve esnaflığıdır.”
Dinsel Ekonomik Sektörler
Tanrı aracıları, Kuran’da bulunmayan, “ibadet yönetme”, “Tanrı, din ve ahlak
öğretimi” adları altında dinsel ekonomik sektörler uydurmuşlardır. Bu sektörleri
meşrulaştıran bir tane ayet yoktur. İnsanlara Tanrıyı ve dini sadece şeyh ya da
imam öğretebilir düşüncesi, Tanrının, herkes için ortak biri olmadığını ve aracısız
bir şekilde bilinemeyeceğini, Tanrı, kendisini sadece bu aracılara bildirdiğini ve
Onu ancak bu aracılarla bilmek mümkün olduğunu söylemektir. Bu anlayış,
Kuran’ın yasakladığı Hıristiyanlığın ruhbanlık anlayışıdır. Tanrı’yı, dini ve ahlakı
başkasından öğrenmeyi ve başkasıyla yaşamayı emreden bir tane ayet yoktur.
“Ahlak öğreten yüz binlerce Tanrı aracısının bulunduğu bir ülkede her
gün on binlerce ahlaksızlığın icra edilmesi, bu aracılığın zararını,
uygulamada ortaya koyduğuna yeterli delildir.”
ARACILIĞIN ZARARLARI
İbadet, kölelik demektir. Kölelik efendi ile kurulan direkt ilişkidir. Tanrı’ya ibadet,
Onunla direkt iletişim kurmaktır. Tanrı ile direkt değil de, aracı vasıtasıyla iletişim
kurmak, ibadeti gerçekleştirmeyeceğinden kişide aşağıdaki zararları doğurur.
Allah’la İnsan Arasında Bariyer
Din görevliliği, şeyhliğin resmi versiyonudur. İkisi de Tanrı aracılığı sistemidir.
Tanrı’yı, aracı çalıştıran bir kuruma indirger. İkisi de kişiyi Tanrı’dan koparan
aradaki paravan, bariyer ve perdedir. Kişinin, Tanrısıyla direkt kişisel iletişim
kurmasını engeller. Kişi, Tanrısıyla kendi başına karşı karşıya gelmelidir. Kişi,
tanrısıyla direkt karşılaşınca ona karşı davranışlarının ve konuşmasının adabı
muaşeretini kendisi öğrenir ve düzenler. Kişinin insanilik kalitesini yükseltir.
Böyle bir karşılaşma, kişinin kendisinden özgürleşerek üniversal olmasını sağlar.
Üniversallik boyutu kazanmaksızın, kişinin kendisini, Tanrıyı algılamak, anlamak
ve Onunla oluşmak kapasitesine yükseltmesi imkansızdır.
Benliği Gerçekleştirmemek
Kişi, Tanrısıyla karşılaşınca, gerçekleştirmeye mecbur kalarak benliğini geliştirir.
“İnsan, kişisel direkt ilişkilerde insan olur. “Yalnız ve yalnız kendisindeki