Şeyh ve imam, insanın yaratılış amacı (telos)nı gerçekleştirmesini önler. İnsanın
telosu, Tanrının istediği insanilik düzeyine çıkmaktır. Bu düzeye çıkmak, Tanrı ile
direkt karşı karşıya gelerek, Onun karşısında insanilik egzersizleri yapmakla
mümkündür.
İnsanın Kendisini Aşmasını Önlemek
Şeyh ve imam, kişilerin önünde, kişinin Tanrı ile arasında kendilerini aşmalarını
önleyen bir set oluşturur. İnsanın, kendisinden ileri gitmesini ve Tanrının katına
geçmesini engeller. “Senin sınırın buraya kadar, daha ileri gidemezsin” der. Şeyh
ve imamın kendisi de postundan, arşından ve mihrabından öteye geçemez. Tanrı,
insanın belirlediği bir çıtadır. İnsanın ulaşmak istediği bir yüksekliktir. Namazın
miraç olması, Tanrı’ya yükselmeyi anlatır.
İbadet eylemiyle insan, sadece ötekiyle değil, kendisiyle ve Sınırsız Ötekiyle yüz
yüze gelmiş olur. Bu durum, “benin” tam odaklanmasıdır ve benlik, kendisinin en
yüksek düzeyleriyle karşılaşır. Tanrı’yla karşılaşmak demek, benliğin zirvesine
çıkabilmek demektir. Bu sayededir ki benlik, verili ve sınırlı durumun ötesine
geçebilir. Tam odaklanmış bir kişiliğin oluşmasında, insanın kendi sınırlanmışlığını
aşabilen tinsel bir varlık olması gerçeği yatar. (Paul Tillich, Ahlak ve Ötesi)
“Din; varlık ve anlamda, nihai ve şartsız olana doğru ruhun bizzat
kendisini aşmasıdır.” Paul Tillich
Tanrısal İlgiyi Şeyhe Devşirmek
Aracılık, kişilerin Tanrı ile ilgili olmalarını önler. İlgili olmak demek, ilgili olunan
şeyin bir parçası olmak, samimiyetle ona katılmak, ona yoğunlaşmak demektir.
Aracılar, kişilerin Tanrı’ya olan ilgilerini kendilerine devşirirler. Tanrı ilgisi satarak
kendilerine ilgi doğururlar.
Tanrısal Asosyal Yapmak
İbadetini imamla yapan kişi, kendi başına ibadet eylemini yapabilen varlık
olmaktan çıkar. Tanrısıyla kendi başına iletişim kuramaz hale gelir. Buna “tanrısal
asosyallik” adı verilir. Dolayısıyla ibadeti yapmadan önceki haliyle, ibadeti
yaptıktan sonraki hali arasında insanilik açısından hiçbir fark gerçekleşmez. Dinin
insaniliğiyle oluşamaz.
“Türkiye’nin her yerinde aşırı dinsellik bulunmasına rağmen dindarlığın
bulunmamasının en temel nedeni, tanrısal asosyalliktir.”
Vekaleten/Pseudo Din Yaşamak/Kendini Kandırmak
Tanrı aracılarının her çeşidi, kişilerin Tanrılarıyla doğrudan temas ederek dini
direkt asaleten yaşamalarını önlerler. Şeyhlik, dini, vekil ile vekaleten
yaşamaktır. Dinini vekaleten yaşayan, onu sahte (pseudo) yaşamaktadır. Dini
yaşadım düşüncesiyle kendisini kandırmaktadır.
Başkasının Din Algısını Yaşamak, Dinsel Rölativizm
Herkes kendi algı kalıbının çapıyla varlığı algılar. Cemaat veya mürit kişi,
kendisinin değil, imamın veya şeyhin din algısının çapını yaşar. Farklı din ve Tanrı
algısına neden olduğundan “dinsel rölativizm” doğar. Dini yaşamada ve Tanrı
algısında tevhide ulaşamaz.
KURAN’A GÖRE İBADETLERDE BİREYSELLİK
Allah’la Bireysel İlişki
Kuran, her bir kişiyi bağımsız sorumlu birey olarak kabul eder. Bu nedenle
ibadetler dahil bütün emirleri, bireylere hitap ederler. Kuran, Hristiyanlığa ve