DİNİN PUTLAŞTIRILMASININ FELSEFESİ
“Sıradan insanlar, felaketleri, düşmanlarının entrikalarına bağlamayı
yeğlerler.” Bertrand Russell
Putlaştırma
Bu yazımızda, ülkemizde yaşanan “putlaştırma” konusunu teolojik-felsefi ele
alacağız. Amacımız, konuları akılcı ve bilimsel düşünme biçimi çerçevesinde ele
alıp toplumu bilgilendirmektir. Putlaştırma; her hangi bir şeyi tanrılaştırmak ve
tanrı düzeyine çıkarmaktır. Araçların amaç yapılmasıdır. Putlaştırma salt maddi
putlarla yapıldığı gibi onun muadili olan ikonlaştırma ile de yapılır.
İKONCULUK
Dinde İkon veya İkona
İkon; gibi olmak, benzer olmak anlamlarına gelir. Simgeciliğe dayanır ve tinsel
bir din görüşünü yansıtan kutsal sanata bağlanır. İkonofili; kişiyi resmîleştirmek
ve heykelleştirmektir. İkonlara saygı duyan kişilere “ikonolater” denir. İkonları
savunan kişilere, “ikonodül” ya da “ikonofil” denir. Dinde ikonacılık; Doğu
Hıristiyan Kiliselerince kutsal sayılan kişi ve olayların; duvar, mozaik veya ahşap
üzerine yapılmış temsili resimleri ile başlamıştır. Dinde ikon; Tanrı’nın dünyadaki
aracılığının dünyevi somut malzeme ile temsilcisini ifade eder. Dinsel ikona; ilkel
din anlayışı olan Totemizm ve Fetişizmin, Semitik dinlerdeki yansımasıdır.
ELLE YAPILAN PUT
Grafik İkona
Grafik ikona; şekilli görsel imajlardır. Grafikler genelde yazıdan oluşur. Çeşitleri
şunlardır:
Hiyeroglifikon
Hiyeroglif yazısı, insanlığın antik döneminde (MÖ. 5.000’ler) ürettiği bir sembolik
yazı sistemidir. Erken yazılı semboller; resim-yazıları, ideogramları, şemaları ve
resimleri temel almıştır. Yani resmin görevini görürler. Nitekim bu yazılar kutsal
ikon olarak kullanılırdı ve adına hiyeroglifikon denirdi. Grekçe Hiyeroglifikon
kelimesi; kutsal anlamına gelen hiyeros ve yazıt anlamına gelen glifo
kelimelerinden oluşmaktadır. Antik dönemde kullanılırdı ve “Kutsal yazıt”
demektir. Hiyeroglifik yazılarda piktogramlar bulunur. Logogram da vardır.
Sembolleri logo olarak kullanmaktır. Yahudilerin atası olan Sami kolunun Semitik
ilkel alfabelerine mensup olan Arapça alfabesi, hiyeroglif yazının bir çeşididir ve
hiyeroglifikon için çok müsaittir.
Allah ve Muhammed İsimlerinin İkon Yapılışı
Türkler, kendi yazılarını hiyeroglifikon için kullanamadıklarından, totemleştirme
ihtiyacını Arapça yazı ile gidermek amacıyla Arapça “Allah” ve “Muhammed”
isimlerinin hiyeroglifikon levhalarını camilerde, evlerde velhasıl her yerde
asmaktadır. Heyeroglifikonu kullanmak demek, yedi bin yıl öncesindeki yazı tipini
algılyor olmak demektir. Bugün de olsa, okuma yazma bilmeyen insanlar, bu ilk
hiyeroglifikon yazı düzeyindedirler. Nitekim Türkiye’de din algısı, okuma-yazma
bilmeyen halk katmanı esas alınarak düzenlenmektedir.
İdeografi
İdeografi; ifadeyi, harfleri gösterilmeden doğrudan doğruya işaretlerle
tanımlamaktır. Bir sözcüğü veya bir fikri temsil eden grafik sembol olarak
kullanılır. Terim, Yunanca’da fikir anlamındaki “idea” sözcüğü ile, yazmak